Achter de schermen / De redactie ongefilterd - Lokale vs. wereldwijde productie

Naast hun journalistieke methodologie en hun professionele perspectief binnen de autosector zijn de leden van onze redactie eerst en vooral automobilisten en gewone burgers. In 'De redactie ongefilterd' spreken ze vanuit hun hart. Deze week vroegen we hen of een terugkeer naar lokale productie een oplossing zou zijn voor de toekomst van de autoindustrie.

Aangezien de meeste autofabrieken nog steeds in NAVO-landen zijn gevestigd, valt er niet veel verandering te verwachten. Dit gezegd zijnde, voor alles wat betrekking heeft op staal en onderdelen die bijvoorbeeld in Oekraïne worden vervaardigd, moeten de productiemiddelen dringend worden verplaatst. Het andere probleem zou de positie van China kunnen zijn. Om daar gemaakte auto's (en allerlei auto-onderdelen) te importeren moet men, via de befaamde Railway Express China-Europa, door Rusland... wat problemen zou kunnen opleveren, als het immense grondgebied van Vladimir Poetin plotseling minder doorlaatbaar wordt voor de Oost-West handel. Kortom, in principe ligt het voor de hand dat opnieuw lokaal produceren een hoop problemen zou voorkomen, maar zijn we er dan klaar voor om nog meer voor auto's te betalen?  

Het lijkt me heel onwaarschijnlijk dat de auto- en zelfs zowat gelijk welke industrie zou kunnen terugkeren naar een situatie waar quasi elke markt wordt bediend met lokale productie. Dat we zeker in Europa in verschillende sectoren te afhankelijk zijn geworden van de productie in soms ook landen met dubieuze regimes, lijkt inmiddels wel duidelijk. Stijgende energie- en bijgevolg ook transportkosten, net als het met de dag nijpender wordende klimaatprobleem, maken dat we onze productie- en de eruit resulterende logististieke ketens gerust nog eens in vraag mogen stellen. Maar we moeten ook realistisch blijven, een opsplitsing en dus versnippering van heel complexe (en dure) productie van goederen als auto’s is anno 2022 voor geen enkele constructeur nog een optie.

Wat er ook gebeurt, de industrie in het algemeen zal moeten terugkeren naar een meer lokaal bedrijfsmodel om de toekomstige CO2-emissiedoelstellingen te halen, waarbij het vervoer van goederen – zowel grondstoffen als afgewerkte producten – een belangrijke vervuilende factor is. De terugkeer naar "lokaal" is dus als de overstap naar elektrische auto's: hebben bedrijven echt een keuze?

In het geval van de auto-industrie, als we de "oude school" van auto's met verbrandingsmotor in aanmerking nemen, is de terugkeer naar een overwegend lokale productie een utopie voor fabrikanten met een mondiale roeping. Hiervoor zouden op elk continent meerdere fabrieken nodig zijn voor elk type platform, elk vergezeld van een productie-eenheid voor motoren, versnellingsbakken, enzovoort. Geen enkele fabrikant zal in dit soort productie investeren. Geen enkele fabrikant zal op dit gebied investeren in de wetenschap dat hij gedoemd is om volledig elektrisch te gaan.

Maar de grotere ‘technische eenvoud’ van EV's maakt het mogelijk veel flexibelere productielijnen te overwegen die een bijna volledig gamma op dezelfde plaats kunnen produceren, waarbij assemblage, fabricage van batterijen, enzovoort worden gecombineerd. Bijgevolg vormt het hebben van een fabriek in elke belangrijke regio niet langer een echt probleem... Aangezien de recycling van batterijen de afhankelijkheid van vele ‘kritische’ landen voor de levering van grondstoffen op middellange termijn tot een minimum beperkt, blijft, althans voor Europa, alleen het probleem van de energie over. Ah, dat beroemde Russische gas, dat zo gunstig leek voor het stopzetten van het gebruik van kernenergie en steenkool... Want hernieuwbare energie is allemaal goed en wel, maar zal het ooit genoeg zijn?

Een moeilijke kwestie, die denk ik ook wel een beetje zal samenhangen met de evolutie van de energieprijzen. Algemeen genomen is er natuurlijk veel voor te zeggen om goederen het dichtst bij hun afzetmarkt te produceren zodat je het afgewerkte product zo min mogelijk moet transporteren. Bovendien zorgt een lokale verankering onrechtstreeks automatisch voor meer klanten in die specifieke regio. Maar voor een autoconstructeur die wereldwijd actief is, zou dat betekenen dat er op zowat elk continent een fabriek nodig is om een bepaald model te produceren.

Nu is een auto anno 2022 een bijzonder complex product, en al die verschillende fabrieken dan gaan voorzien van dezelfde specifieke productielijnen, perserijen, enzovoort (je wil als constructeur natuurlijk een consistente bouwkwaliteit ongeacht de productielocatie), zou economisch niet rendabel zijn. Zet daartegenover dat transport jarenlang eigenlijk te goedkoop is geweest, en de rekening was natuurlijk snel gemaakt.

Maar sinds de coronacrisis, de blokkade van het Suezkanaal en nu de gebeurtenissen in Oekraïne gaat die vlieger allicht niet meer op. Op enkele jaren tijd zijn de kaarten dan ook wellicht flink door elkaar geschud. Maar of dat in de wereld van vandaag een meer lokale productie interessanter maakt? Ik zou het niet kunnen zeggen. Ligt de doorsnee autokoper er trouwens wakker van waar zijn vierwieler van de band is gerold…?