Video / Ford en het bandwerk

Henry Ford heeft het bandwerk niet uitgevonden, maar heeft wel sterk aan het succes ervan bijgedragen. Het begin van dit avontuur dat de autosector revolutionariseerde ligt in 2013. De Ford T was al sinds september 1908 op de markt, maar het bouwen van een exemplaar nam een halve dag in beslag. Ford, die een sterke aanhanger was van het Taylorisme en een wetenschappelijke organisatie van de arbeid, wou de productiviteit opschroeven.

Slachthuis

Bandwerk bestond al in de Nederlandse en Venetiaanse scheepswerven van de 17^de eeuw. Maar vooral de versnijband voor runderen in bepaalde Amerikaanse slachthuizen, die in 1870 werd geïntroduceerd, inspireerde Ford en een van zijn werknemers, William C. Klann. Die was bekend met deze manier van het werk te organiseren en stelde zijn baas voor om met eigen ogen te gaan kijken.

Opstart

De eerste tests met bandwerk aan een Ford T begonnen in maart 1913. In plaats van de arbeiders te laten rondlopen van auto naar auto, kwamen de auto’s naar hen via een band en werden ze met een touw voortgesleept. De wagens werden op de juiste hoogte geplaatst en alles was zo gemaakt dat overbodige inspanningen en verplaatsingen konden worden vermeden (het beruchte OST van het Taylorisme). Op 7 oktober 1913 is alles klaar om aan de pers en genodigden te worden voorgesteld. Op die dag loopt de eerste Ford T van de band in Highland Park, met W.C. Klann aan het stuur. Dankzij de nieuwe productiemethode vermindert de tijd die nodig is om een auto te maken van 12,5 uur naar 93 minuten.

Gevolgen

Door de assemblagetijd 12 keer korter te maken, kan Ford per dag 1.000 in plaats van 100 auto’s van de band laten lopen. Bovendien kan de productiekost en dus de verkoopprijs worden gedrukt. De medaille heeft echter ook een keerzijde: het repetitieve werk gaat de arbeiders snel vervelen en steeds meer van hen nemen ontslag. Henry Ford gaat daarom flirten met de theorieën van Keynes door in januari 1914 de salarissen te verhogen (van 2,5 dollar per dag naar 5 dollar per dag) en de werktijd te verkorten (van 9 naar 8 uur). Met succes. Terwijl hij winstgevend blijft, slaagt hij er toch in zijn ploegen te motiveren met de beroemde boutade: “Ik betaal mijn werknemers goed zodat ze mijn auto’s kunnen kopen”.

Fordisme

Deze werkorganisatie met een lopende band in combinatie met een verloningspolitiek die economie wil combineren met sociale voordelen vormt de basis van het Fordisme. In tegenstelling tot Taylor beperkt Ford zich dus niet tot het simpelweg organiseren van het werk. Hij heeft ook elementen geïntegreerd uit de macro-economische context van zijn tijd. In het kort bestaat het Fordisme in de eerste plaats uit het opsplitsen van het werk, zowel in verticale zin (scheiding van ontwikkeling en productie) als in horizontale zin (door de productie te segmenteren over een assemblagelijn). Een ander element is de standaardisering. En ten slotte ook het verhogen van de lonen om de vraag aan te zwengelen. Henry Ford slaagt in 1913 in iets wat Louis Renault al aan het eind van de 19^de eeuw in gedachten had zonder het in de praktijk te kunnen brengen. Hij moest wachten tot de eerste wereldoorlog, toen in zijn fabrieken militair materieel werd gemaakt.