Veiligheid / Zelfrijdende auto: grote studie naar het recht op leven

De MIT (universiteit van Massachusetts) heeft een grootschalig ethisch onderzoek gevoerd onder de titel “Moral Machine”. De eerste resultaten van deze meertalige wereldwijde enquête bij meer dan 2 miljoen mensen in 200 landen zijn net gepubliceerd in het tijdschrift Nature. Daaruit blijkt dat de kunstmatige intelligentie bepaalde profielen van mensen moet redden. Die profielen variëren echter wel per continent of zelfs per land of culturele traditie. Deze ethische vragen zijn belangrijk, want constructeurs en wetgevers zullen “sociaal aanvaardbare” scenario’s moeten uitschrijven voor het geval de auto geen andere keuze meer rest dan een leven te nemen.

Mens boven dier

De in 2016 gestarte studie, die enkel online werd gevoerd, stelde mensen voor een paar gruwelijke keuzes volgens het principe van het tramdilemma. Ze moesten kiezen tussen twee sporen om één groep te redden door de andere op te offeren. Welke keuze je ook maakt, er vallen doden. Doorgaans verkozen de ondervraagden om mensen te redden door dieren op te offeren. Voor de meesten geldt bovendien dat het beter is om 6 mensen te redden dan 5 mensen. Je zou ook verwachten dat het logisch lijkt om kinderen of bepaalde sociale categorieën meer levenskansen te geven. Maar dat lijkt eerder een culturele of economische constructie te zijn.

Universele regels onmogelijk

Of iemand geneigd is om eerder een kind, een vrouw, een bejaarde of bepaalde sociale categorieën zoals een arts of een gezagsgetrouwe burger te redden, bleek sterk te variëren in functie van de cultuur. Streken met een meer groepsgerichte traditie lijken sterker geneigd om ouderen te sparen, wat de omgekeerde keuze is van meer individualistische culturen. Landen met een hoog BBP of een sterk wettelijk kader (met repressie of veel sociale druk om ze na te leven) hebben de neiging om voorrang te geven aan gezagsgetrouwe burgers ten nadele van anderen. Maar ondanks die verschillen zijn er ook algemene morele raakvlakken. Het is aan ontwikkelaars van kunstmatige intelligentie om deze gegevens mee te nemen en eventueel rekening te houden met regionale trends. Dat wordt niet altijd even gemakkelijk, want zelfs buurlanden hebben niet altijd dezelfde ethische principes.

Belgen in het Westen, Fransen in het Zuidoosten

Wij Belgen worden gezien als “westerlingen” en maken vergelijkbare keuzes als de Spanjaarden, de Portugezen en de Serven. De Fransen zijn blijkbaar stereotiepe “zuiderlingen”, zij het met een oostelijke neiging, net zoals de Hongaren, de Tsjechen, de Slovaken, de Algerijnen en de Marokkanen. De Duitsers, de Luxemburgers, de Nederlanders en de Zwitsers zijn dan weer westerlingen met zuidelijke trekjes. Bij de ‘oosterlingen’ vinden we logischerwijze vooral Aziatische landen, maar raar genoeg ook Andorra. Australië, Canada, de Verenigde Staten en Nieuw-Zeeland vertonen vergelijkbare profielen met de westerlingen, maar ook met Zuid-Afrika.