Vrije tijd / Zomerspecial 2019 – De Gotthard-wegtunnel

De locatie

De tunnel doorkruist het Gotthard-massief in Zwitserland en vormt een essentieel knooppunt van de snelweg E35 (A2) tussen het noordwesten van Europa en Italië. Hij verbindt ook belangrijke economische centra zoals de havens van Antwerpen en Rotterdam, het Ruhrgebied en Zürich met Milaan en de Po-vallei. Het is dus ook een link tussen Ticino (Italiaanssprekend Zwitserland) en het Duitstalige deel van de Zwitserse Bondsstaat. Zijn in- en uitgangen bevinden zich in Göschenen in het Uri-kanton en in Airolo in Ticino. Hij haalt zijn inspiratie bij de spoorwegtunnel van Gotthard die aan het einde van de 19^e eeuw is geopend. De Gotthard-wegtunnel was de langste wegtunnel ter wereld gedurende 2 decennia, tot de opening van de Lærdaltunnel in Noorwegen in 2000. Hij is zo belangrijk dat het een ‘verplichte’ passage is geworden voor talloze reizigers en transporteurs, wat lange files veroorzaakt aan zijn ingangen tijdens de drukke zomer- en winterperiodes. Bijna 6 miljoen voertuigen rijden er elk jaar door. Momenteel is de tunnel een tweerichtingsbaan, wat niet zonder gevolgen is voor de verkeersveiligheid. Zo is zijn geschiedenis getekend door verschillende ongevallen.

De oorsprong

Grote trans-Alpijnse verkeersassen zijn zeldzaam en de bergpassen zijn snel verzadigd. In de jaren ’60 leek het essentieel om een tunnel te bouwen om het traject tussen het noorden en het zuiden van de Alpen te verkorten, als ondersteuning van de N2 over de Gotthard-pas. Deze passage is, zoals de Brenner, een kruising die al eeuwen bekend is. Alles begon met het referendum van 6 juli 1958 waarbij het Zwitserse volk de baan vrijmaakte voor de ontwikkeling van deze belangrijke as die de Alpen doorkruist. De Bondsvergadering keurde het idee van een tweerichtingstunnel goed in 1965.

De constructie

Het heeft meer dan 10 jaar geduurd om de Gotthard-wegtunnel te bouwen, van het begin van de werken op 5 mei 1970 tot zijn opening op 5 september 1980. Hij heeft de vorm van een boog om een geologisch complexe zone te vermijden in de Urseren-vallei. Toch werden de arbeiders en ingenieurs geconfronteerd met ruw graniet, mesozoïsche sedimentaire lagen en leisteengebieden. Deze lagen bemoeilijkten de graafwerken in de rots met een gemiddelde vooruitgang van 6 meter per dag. Tijdens de werken stortte de koepel van de hoofdtunnel in op 16 december 1976. Tijdens heel de bouwperiode lieten 19 arbeiders helaas het leven. De tunnel is meerdere keren gerenoveerd, vooral na het ongeval van 2001, en moest volledig herdacht worden. Het idee is om de noodtunnel tot een verkeerstunnel om te vormen. Daarvoor moet hij gedurende bijna 900 dagen worden afgesloten, om hem enkel te openen voor het toeristische verkeer van juni tot september. Deze werken zouden moeten starten in 2020 of 2021 om volledig operationeel te zijn voor het verkeer in de twee parallelle tunnels tussen 2026 en 2028.

De afmetingen

De Gotthard-wegtunnel meet 16,9 km lang, wat hem de vierde langste wegtunnel ter wereld maakt en de tweede langste in Europa in 2019. De doorsnede heeft een gemiddelde oppervlakte van 90 m² en de tunnel ligt op een dikke 1.000 meter boven de zeespiegel. Ondanks de aanwezigheid van zes installaties voor ventilatie, ligt de temperatuur in de kern van de tunnel gemiddeld op 35 °C (zelfs in de winter). Een nieuwe spoorwegtunnel door Gotthard (de basistunnel) werd geopend in 2016, vooral om een deel van het wegverkeer te ontlasten door het over te zetten op passagiers- en goederentreinen. Deze tunnel is de langste ter wereld met een lengte van 57 km.

De doorsteek

De wegtunnel kruist door een tweerichtingstunnel (1 rijstrook in elke richting). De doorsteek duurt een dikke 10 minuten aan de maximumsnelheid van 80 km/u. Vrachtwagens moeten een veilige afstand bewaren van 150 m. Een telsysteem verspreidt hun toegang om het risico op botsingen te beperken. Er is geen tol om de tunnel binnen te rijden, maar in Zwitserland geldt er wel een vignet voor de snelwegen (40 Zwitserse frank per jaar). Radiofrequenties (Radio DRS 1, Rete Uno en Radio Central) waarschuwen je voor het minste probleem met een herinnering aan de veiligheidsinstructies. Er zijn veiligheidsnissen ingegraven op elke 750 meter in zuidelijke richting en elke 1,5 km in noordelijke richting. Er zijn geventileerde schuilplaatsen geïnstalleerd op elke 250 m. Ze zijn verbonden met de veiligheidstunnel die kan worden gebruikt voor evacuatie.

Ongevallen

Afgelopen 19 augustus zorgde een ongeval tussen twee Nederlandse voertuigen voor een sluiting van de tunnel voor meerdere uren. Dat is het laatste ingeval in een lange reeks botsingen. De ergste vond plaats op 24 oktober 2001 om 9u30 ’s morgens. Een Belgische vrachtwagen week af van zijn rijstrook en botste tegen een Italiaanse vrachtwagen die van de tegenovergestelde richting kwam. Beide vrachtwagens vlogen in brand na de botsing. Door een kettingreactie schoten ook auto’s in brand. 11 mensen kwamen om, het merendeel van hen bedwelmd door de rook. Dit ongeval heeft een stuk van 300 meter van de tunnel zwaar beschadigd (een deel van het gewelf was ingestort). De tunnel bleef daardoor 2 maanden dicht voor herstellingen. Hij werd ook gerenoveerd. Daarnaast werden er wachtruimtes geplaatst aan de ingangen van de tunnel om vrachtwagens te kunnen stellen om ze verdeeld te laten binnenrijden.