Eerste test / Smart Forwo & Forfour

Het concept

Een Smart vervangen is geen sinecure. Deze stadsmus werd in 1998 gelanceerd als heuse ingenieursauto, en die technische complexiteit weerspiegelde zich ook in zijn prijs. Het gevolg liet zich raden: het gros van de kopers in deze klasse achtte hem te duur en liet hem links liggen. Gedurende tien jaar lang draaide de verkoop op een laag pitje en kostte de Fortwo moederhuis Mercedes handenvol geld. Ook de andere modellen op zijn basis die het levenslicht zagen (Roadster en Roadster-Coupé), bleken flops, net als de voorwielaangedreven Forfour, die samen met de Mitsubishi Colt in het Nederlands Born van de band rolde. Kortom, Smart diende in te grijpen en de capaciteit van zijn fabriek in Hambach terug te dringen.

Maar de aanhouder wint en vandaag maken de Fortwo en de originele showrooms van Smart deel uit van het stadsbeeld in meer dan 40 landen. De financiële crisis, de hoge petroleumprijzen, het volledig verzadigde verkeer in tal van stadscentra en de hernieuwde liefde voor kleine auto's spelen allemaal in zijn voordeel. Uiteindelijk heeft het concept dus zijn plek onder de zon veroverd, zonder navolging te krijgen... behalve bij Renault, met de pas gelanceerde Twingo. Geen toeval, want Renaults kleinste vierdeurs staat op dezelfde basis als de gloednieuwe Forfour waarover we het hier hebben: de twee modellen delen in totaal 70 procent van hun onderdelen, waaronder onderstel en motoren.

Wat verandert er?

De derde generatie van de Smart - en de eerste echt 'nieuwe' - is in essentie dus een vierdeurs met vier zitplaatsen die samen met Renault werd ontwikkeld. De naam Forfour verwijst voortaan naar een lange afgeleide (80 centimeter langer, waarvan 62 voor de wielbasis) met twee extra deuren van de Fortwo, die het bij twee zitplaatsen houdt en geen tegenhanger krijgt bij Renault. Met een wielbasis van 1.873 millimeter en een totale lengte van 2.695 millimeter sluit die laatste heel dicht aan bij zijn voorganger, maar met zijn wielkasten die beter in de rest van de carrosserie zijn geïntegreerd, is hij wel 104 millimeter breder. Die 10 centimeter komt met name de breedte in het interieur ten goede, wat de verhouding tussen buitenmaten en binnenruimte nog indrukwekkender maakt dan al het geval was.

De Forfour onderscheidt zich van zijn zustermodel bij Renault door zijn eigen look, maar ook door een meer uitgewerkte moduleerbaarheid. De zittingen van de achterbank kunnen worden omgekeerd en komen daarbij lager te liggen, zodat je via de achterdeuren hoge en zware voorwerpen rechtop kunt zetten tussen de rugleuning en de voorstoelen. Instappen is kinderspel dankzij deuren die in een hoek van 85 graden openzwaaien. De binnenruimte achterin is verbluffend, zelfs voor twee volwassenen. Ondanks zijn hoekiger voorkomen behoudt de Smart zijn eivormige overlevingscel, die ontworpen werd om zijn inzittenden nog beter te beschermen bij een ongeval. Bovendien krijgt hij nu ook een knieairbag voor de bestuurder mee en, in het geval van de Forfour, 'slimme' veiligheidsgordels achterin die hun werking aanpassen aan de lichaamsbouw.

Hoe rijdt hij?

Sceptici die de nieuwe Fortwo verwijten dat hij 10 centimeter breder is, zingen gauw een toontje lager wanneer ze hem rechtsomkeer zien maken: de Fortwo heeft een draaicirkel van 6,95 meter tussen stoepen (7,30 tussen muren), een absoluut record. Daarmee doet de nieuwkomer 1,75 meter beter dan zijn voorganger, en ook de Toyota iQ - die intussen niet langer in productie is - had 75 centimeter meer nodig. Het geheim hoeven we niet ver te zoeken: als gevolg van de achterwielaandrijving hebben de voorwielen meer bewegingsvrijheid. Het stuur met variabele tandheugel speelt die troef maximaal uit. Ook de Forfour, die over dezelfde voor- en achtertrein beschikt, zet een record neer in zijn klasse, met respectievelijk 8,65 en 8,95 meter tussen stoepen en muren.

Het ophangingscomfort is ronduit verbluffend, zowel in de Fortwo als in de Forfour, en hetzelfde geldt voor de demping van motorgeluiden. Twee krachtbronnen zijn beschikbaar, die we allebei al kennen uit de Twingo: een mooi volle en gewillige 0.9-turbo van 90 pk en een atmosferische 1.0 van 71 pk, die je logischerwijs wat meer moet aanporren. Dat laatste gebeurt automatisch in de Twinamic-versies, de nieuwe gerobotiseerde versnellingsbak, dit keer met dubbele koppeling, die van de trage en brute schakelmanoeuvres van vroegere Smarts voorgoed verleden tijd maakt. Standaard krijgen alle Smarts echter een geslaagde manuele vijfversnellingsbak mee. Een diesel is er niet meer. De motor warmt wel de koffervloer op, zodat het uitkijken is met bijvoorbeeld diepvrieswaren.

Hoewel je nog altijd even hoog van de grond zit, heb je het gevoel dat het zwaartepunt lager ligt dan vroeger. Het degelijke onderstel zet de meeste onvolkomenheden van de voorganger recht, zoals de brute steiger- en duikbewegingen of de wat luie voortrein. Alleen het stuur blijft bij hoge snelheden voor verbetering vatbaar, in die zin dat het gebrek aan weerstand rond de rechtuitstand de zijwindgevoeligheid van de auto uitvergroot. Niet dat je plots van je rijstrook afwijkt, maar je moet gewoon voortdurend kleine correcties aanbrengen om een lichte gierneiging in te tomen.

Budget/uitrusting

Met zijn 11.132 euro kost de basis-Fortwo ongeveer evenveel als zijn voorganger met gelijkwaardige motor. Voor de Forfour betaal je 1.000 euro meer (12.100 euro), wat de Smart flink duurder maakt dan een Twingo met dezelfde motor (vanaf 9.650 euro), die echter wel minder goed is uitgerust. Smart heeft premiumtrekjes en trekt dan ook volop de kaart van de personalisering: de vier uitrustingslijnen (Pure, Passion, Prime en Proxy) kun je combineren met koetswerken in twee kleuren, zodat uiteindelijk veertig mogelijkheden ontstaan.

Concurrentie

De Fortwo blijft uniek in zijn genre, zeker nu de Toyota iQ niet langer bestaat. Voor de Forfour heeft Smart de Volkswagen Up als benchmark genomen, al is dat wel een voorwieltrekker.

Ons verdict

De architectuur met de motor achterin levert nog altijd geen voordeel op, tenzij dan dat ze deze Smart Fortwo en Forfour doet draaien op de spreekwoordelijke zakdoek. Daarmee is dit duo de ongekroonde koning van de stad. Daarbuiten komt de Smart minder dynamisch voor de dag, al schuwt hij ook de snelweg niet. En hij zette een flinke stap voorwaarts qua geluiddemping, comfort en binnenruimte (interieurbreedte), allemaal zonder zijn fun-karakter overboord te gooien...