Industrie en economie / Sergio Marchionne (1952 – 2018): een bewogen leven

Wat een toeval: de laatste keer dat Sergio Marchionne in het publiek verscheen voor zijn overlijden op 25 juli, was aan de zijde van carabinieri. Hij was namelijk zelf de zoon van een carabiniere uit Abruzzo. In 2004 kwam hij, op een wat overhaaste manier, aan het hoofd van Fiat nadat Umberto Agnelli stierf aan kanker. Het is Agnelli die het potentieel van Marchionne had opgemerkt.

Marchionne werd in 1952 geboren in het zuiden van Italië. Toen hij 14 jaar was, emigreerde zijn familie naar Toronto in Canada. Daar zou hij zijn diploma behalen als advocaat en accountant. Hij begon zijn professionele carrière bij Deloitte. In 1994 keerde hij terug naar Europa bij Algroup, een aluminiumproducent. Daarna leidde hij SGS, een Zwitsers bedrijf voor controle, inspectie en certificering.

Fiat

Marchionne kwam uit een heel andere omgeving maar werd toch opgemerkt door Umberto Agnelli, die hem uitnodigde in de raad van bestuur bij Fiat. Hoewel hij op zich niet zo gepassioneerd was door auto’s, ging Sergio Marchionne de uitdaging aan. Wanneer de twee broers van de Agnelli-dynastie, Gianni en Umberto, respectievelijk in 2003 en 2004 overlijden, neemt hij met goedkeuring van de familie de leiding over. Umberto Agnelli had hem de functie aangeboden, maar Marchionne hield zijn antwoord nog even in beraad. Wist hij veel dat zijn mentor enkele dagen later zou overlijden.

De uitdaging was gigantisch. Fiat stond er slecht voor en zou overgenomen worden door General Motors. De Amerikaanse constructeur krabbelde echter terug kort na de komst van Marchionne. Hij wist toen een mooie slag te slaan: hij onderhandelde met GM en kreeg uiteindelijk een compensatie van 2 miljard dollar. Tegelijk reorganiseerde hij het Italiaanse bedrijf door sterk op de kosten te letten. Al in 2006 kon Fiat weer zwarte cijfers schrijven.      

Enkele foutjes

Ondanks een paar spanningen met Luca di Montezemolo kon Sergio Marchionne het blazoen van Ferrari oppoetsen. Het steigerende paardje schitterde in de Formule 1 en kreeg een uniek aura. Het merk had dit momentum ook nodig om nieuwe gefortuneerde klanten aan te trekken en zo te groeien. Marchionne reorganiseerde het ‘juweel’ Ferrari vakkundig, om het huis uit Maranello uiteindelijk los te trekken uit de Fiat-groep in 2016. Die techniek paste hij in 2011 al toe met Iveco en de landbouw- en werfvoertuigen door CNH Industrial te creëren.

Marchionne kende ook mindere momenten in zijn carrière. Vooral bij Lancia, dat hij niet kon laten heropleven, ondanks de poging om Chrysler-modellen in Europa een Lancia-badge te geven. De mayonaise pakte niet, hoewel achter de schermen te horen is dat Lancia toch nog niet helemaal dood is. Marchionne was min of meer genoodzaakt om voor deze bedenkelijke strategie te kiezen bij gebrek aan middelen. Die gingen prioritair naar de uitbouw van Maserati. Ook de ‘monocultuur’ met de 500 bij Fiat kun je hem verwijten. De creatie van FCA (Fiat Chrysler Automobiles) is dan weer zijn meesterwerk.

Chrysler

In volle financiële crisis in 2009 slaagt hij erin 20 procent van Dodge en Chrysler te verwerven voor … 0 dollar. Beetje bij beetje koopt hij de volledige Amerikaanse constructeur om die te integreren in de Italiaanse groep (tegelijk haalt hij het merk Jeep binnen) en Fiat Chrysler Automobiles te creëren in 2014. Een gewaagde zet, waarvan in eerste instantie vooral Jeep geprofiteerd heeft. En door dat commerciële succes kon ook Alfa Romeo opnieuw gelanceerd worden. Voor de komst van de Giulia en de Stelvio moest het zich lange tijd tevredenstellen met heel weinig (en verouderde) modellen. Sergio Marchionne zei eind 2008 dat een constructeur om te overleven 5 miljoen auto’s moet bouwen per jaar. Dat was ongetwijfeld zijn motivatie om de groep FCA te creëren.      

Respect 

Voor de redding van Fiat kreeg Sergio Marchionne, bestuurslid bij Philip Morris International, een privilege: hij moest het rookverbod niet respecteren. Hij rookte voortdurend lange Muratti 100’s-sigaretten, waardoor rook en de geur van nicotine in de gangen van de kantoren in Lingotto hingen. Hij had ook een typische look: met zwarte broek, hem en wollen pullover. Dat weerhield hem er niet van om een nationaal icoon te leiden in Italië, het land van de auto maar ook van de mode.

Soms was hij onverbiddelijk voor zijn personeel, ook voor zijn dichte medewerkers. Maar het leverde resultaten op. In 2017, het laatste volledige jaar dat Marchionne in functie was, boekte de groep 3,5 miljard euro winst. Zo goed dat de eerbetonen na zijn overlijden niet te tellen zijn. Het mooiste is misschien wel dat van Exor, de holding van de Agnelli-familie, bij monde van John Elkann, kleinzoon van Gianni Agnelli:

“Helaas is er gebeurd wat we vreesden. Sergio Marchionne, de persoon en de vriend, is vertrokken. De beste manier om zijn herinnering te eren, is volgens mij door voort te bouwen op het erfgoed dat hij achterliet en door de menselijke waarden van verantwoordelijkheid en openheid te koesteren, waarvan hij altijd de meest overtuigde verdediger was. Mijn familie en ikzelf zullen hem altijd erkentelijk zijn voor wat hij heeft verwezenlijkt.”