Blog / De redactie ongefilterd - Moet het rijbewijs 'levenslang' blijven?

Naast hun journalistieke methodologie en hun professionele perspectief binnen de autosector zijn de leden van onze redactie eerst en vooral automobilisten en gewone burgers. In 'De redactie ongefilterd' spreken ze vanuit hun hart. Deze week vroegen we moet het rijbewijs 'levenslang' blijven?

Het moet mogelijk zijn om het rijbewijs levenslang te behouden, maar met nuances. In de eerste plaats moet men de eerlijkheid en de voorzichtigheid hebben om zijn fysieke grenzen te kennen, vooral boven de 70. Ten tweede is de wegcode van toen ik 18 jaar was bijna verouderd. In die tijd was het overal 60 km/u in de bebouwde kom. De maximumsnelheden waren gelijk in Vlaanderen en Wallonië. Zone 30 was de uitzondering. Voorrang was niet absoluut (je verloor het toen je stopte). Rotondes hadden geen voorrang. Daar zijn genoeg voorbeelden van.

Laten we het niet eens hebben over de auto's: geen stuurbekrachtiging, geen ABS (pompen dat we deden), geen ESP en geen cruise control, om nog maar te zwijgen over de afwezigheid van GPS en GSM. Kortom, toen ik 18 jaar oud was, was het heel anders op onze wegen. Nostalgische mensen zullen zeggen dat het beter was, ook al was het niet allemaal rozengeur en maneschijn.

Hoewel leeftijd rijervaring oplevert, moet je de technologie en de regels bijhouden. Slagen voor het rijexamen is nooit een bewijs van rijvaardigheid geweest. Het is een test van toegepast recht. Punt uit! En aangezien de wet net zo sterk evolueert als auto's, zou een beetje regelmatige bijscholing niet overbodig zijn.

Het nieuwe rijbewijs op een kaartje heeft al een vervaldatum. In plaats van er slechts één vergoeding per decennium van te maken, zou het nuttig zijn de verlenging te combineren met een kleine (gratis) opleiding om ons te herinneren aan de grondbeginselen, de belangrijke wijzigingen in de verkeersregels en de evolutie van de rijhulpmiddelen.

God, nee. En ja, daar ben ik bijzonder stellig in. Er zijn ouderen van dagen genoeg die tonen dat het rijbewijs dat ze eertijds zonder heel veel bewezen kunde in handen kregen, allang voorbij zijn houdbaarheidsdatum is. Overigens wil ik daarbij niet stigmatiseren. De onkunde gaat over alle leeftijdsgroepen heen. Alleen uit zich het manco het duidelijkst bij de derde leeftijd.

Ik pleit er dan ook voor om op regelmatige tijdstippen terugkommomenten te organiseren waarbij het rijbewijs opnieuw ‘verdiend’ moet worden. Vooral dan van praktische aard, waarbij uitdrukkelijke wordt gescreend hoe je je in het verkeer begeeft. Bumperklever? Opnieuw naar school. Te traag en onoplettend? Neem maar de volgende bank in de klas. We leven nu eenmaal in een maatschappij waar straten drukbevolkt zijn en er bijgevolg nood is aan eenduidigheid. Als iedereen op eenzelfde manier reageert achter het stuur, zou dat – in theorie – moeten leiden tot minder ongevallen. In die optiek pleit ik eveneens voor een veel strengere en verplichte rijopleiding. Kwestie van in het begin de neuzen al in dezelfde richting te zetten.

Overigens wil ik daar financieel gerust mijn steentje toe bijdragen. Middels extra belastingen zodat de staat het extra onderwijs kan bekostigen. Het gaat hem immers om een maatschappelijk belang, toch?

Vanuit een puur veiligheidsoogpunt, nee. Veel te veel mensen kennen de verkeersregels niet meer. Een kort theorie-examen om de 10-15 jaar zou geen kwaad kunnen, met de verplichting dit examen af te leggen om het rijbewijs geldig te houden. Maar dit mag geen excuus zijn om nog meer geld van automobilisten te vragen.

Ik vind ook dat vanaf een bepaalde leeftijd bij een bezoek aan de dokter de reactiesnelheid moet worden gecontroleerd. Ik zie in alle gezinnen om mij heen bejaarden die ervan overtuigd zijn dat zij nog kunnen rijden, terwijl zij een gevaar zijn voor zichzelf en voor anderen. Uiteraard moet voor personen alleen die zich enkel met de auto kunnen verplaatsen, hulp of een alternatief worden gevonden om hen in staat te stellen zich toch te verplaatsen.

Maar van alle aanpassingen die zouden moeten worden gedaan, denk ik dat de prioriteit zou zijn om mensen een cursus defensief rijden (zoals de Ford Driving Skills For Life) te laten volgen wanneer zij hun rijexamen afleggen, omdat mensen wordt geleerd een code te respecteren, maar niet om in alle omstandigheden de controle over hun voertuig te hebben. Hierdoor zouden veel mensen, ook jongeren die de neiging hebben te denken dat ze onoverwinnelijk zijn (en ik spreek voor mezelf), zich realiseren dat te hard rijden gevolgen heeft, veel meer dan snelheidscamera's en handhaving. En het zou hen leren wat te doen als ze de controle verliezen. Nogmaals, zonder de prijs van het rijbewijs aanzienlijk te verhogen...

In een ideale wereld zouden we elke 5 jaar ons rijbewijs vernieuwen met een nieuw theorie- en praktisch examen. Zo kan je als automobilist zeker weten dat jij en quasi al je medeweggebruikers op de hoogte zijn van alle verkeersregels en een goede risicoperceptie hebben.

Drie problemen: tijd, geld en de wil om die stress telkens weer te ondergaan. Ik denk dus niet dat er enige (politieke) wil is om zo'n betuttelende regel door te voeren, zeker niet nu we steeds meer naar geassisteerd en zelfs autonoom rijden gaan.

Maar een meer regelmatige check van alle regels en het rijgedrag zou wel gewenst zijn, zoals beginnende bestuurders moeten doen met het terugkommoment, nu de gelukkigen met een rijbewijs steeds meer tussen de veiligere geautomatiseerde wagens zullen moeten rijden in de nabije toekomst. Dan is het wel gewenst dat een bestuurder zich niet te onvoorspelbaar op de weg begeeft. Lukt dat niet, dan zie ik het recht op een rijbewijs nog verdwijnen in mijn leven.

Ik denk dat de formule van het "levenslange" rijbewijs onzin is in termen van individuele en publieke veiligheid. De wereld verandert, de rijomstandigheden worden veeleisender en schade wordt steeds duurder om te betalen, zowel voor de bestuurder als voor de verzekeringsmaatschappij. Het is dus de hoogste tijd om met de tijd mee te gaan en het rijbewijs - dat sommigen graag het "licence to kill" noemen - op gezette tijden aan een nieuw onderzoek te onderwerpen.

Ik zou graag zien dat iedereen met een rijbewijs om de tien jaar een "opfriscursus" moet volgen, vergezeld van een specifieke proeve van bekwaamheid en een medische keuring, gratis of tegen een redelijk tarief. Bovendien moet de frequentie na het bereiken van een bepaalde leeftijd - te bepalen op basis van serieuze wetenschappelijke en medische studies - worden teruggebracht tot om de 5 jaar, en vervolgens tot om het jaar, afhankelijk van de gezondheidstoestand van de bestuurder.

De opleiding van bestuurders moet vooral gelijkgetrokken worden. Dit zou de algemene vaardigheden van de mensen in het verkeer en de omstandigheden verbeteren. Bestuurders hebben te veel de neiging te denken dat zij wel weten hoe zij een stuurwiel moeten bedienen, of dat in het ergste geval de elektronica van de auto wel voor hen zal zorgen. Dit is een wond die nog kan worden dichtgeschroeid... En laten we ophouden met schieten op ouderen, vrouwen of beginnende jongeren, veiligheid is een zaak van iedereen en van iedereen tegelijk.