Ecologie / Luchtvervuiling: België gewurgd door stikstofoxiden

Het verdict is onverbiddelijk: België is een van de meest vervuilde regio’s ter wereld op het vlak van stikstofoxiden. Dat blijkt in elk geval uit satellietgegevens van het Europese Ruimtevaartagentschap (ESA) die werden geanalyseerd door Greenpeace, dat er afgelopen maandag over communiceerde. Vooral in Antwerpen is de luchtkwaliteit bijzonder matig en de wettelijke normen worden er ruimschoots overschreden.

Meerdere bronnen

Uiteraard is de intensiteit van menselijke activiteit een sterk bepalende factor voor de productie van stikstofdioxide of NO2. De auto is daar vanzelfsprekend deels verantwoordelijk voor, maar is verre van de enige bron. Auto’s zijn de voorbije jaren weliswaar steeds schoner geworden, maar hun toename op onze wegen (+ 700.000 op 10 jaar tijd) helpt natuurlijk niet om hun impact te reduceren. Maar de situatie wordt specifiek in Antwerpen sterk verslechterd door de havenactiviteit, want containerschepen werken op zware olie en hebben uiteraard geen filters op hun schouwen. Hetzelfde gaat op voor de verwarming van gebouwen. Dat is absurd als je weet dat een voertuig op wielen een heel labo aan uitlaatgaszuiveringssystemen moet hebben, terwijl daar voor huizen geen sprake van is, hoewel daar wel ruimte voor is. Op de kaart van België zien we bovendien heel duidelijk dat wij veel NOx te slikken krijgen van het grote randgebied rond Londen, die door de wind tot bij ons wordt geblazen. En van de andere kant worden we ook gebombardeerd vanuit het Duitse Roergebied.

Diesel met de vinger gewezen

Toch wijst Greenpeace ook naar dieselwagens en naar de dichtheid van ons Belgische wegennet. Dat lijkt ook logisch aangezien we weten dat diesels nog steeds veel NOx uitstoten ondanks al hun filters. Een ander probleem dat ook heel schadelijk is voor de volksgezondheid: het fijnstof wordt steeds fijner. Na de PM10 en de PM2,5 – deeltjes met een doormeter van 10 en 2,5 micrometer – blijken er nu ook rond te zweven van 0,1 micrometer, die helemaal niet worden gefilterd omdat ze zoveel kleiner zijn en daarom veel agressiever zijn (lees ons aparte artikel over het onderwerp). Joeri Thijs, expert in luchtkwaliteit bij Greenpeace, bevestigt dat “het verkeer de eerste schuldige is in de impact op onze gezondheid, en dan vooral die van onze kinderen”. Dat klopt ten dele, want verkeer is er het hele jaar door, terwijl de verwarming van gebouwen doorgaans enkel in de winter actief is. We kunnen dat zelfs gaan opdelen: het wegtransport zou verantwoordelijk zijn voor 57 procent van de uitstoot van NO2, waarvan 23 procent van personenwagens. Een belangrijke vraag rijst echter: Greenpeace mag dan wel – terecht – de problemen aankaarten, maar wat kunnen we eraan doen? We zien steden steeds meer maatregelen nemen tegen de auto en we moeten er niet blind voor willen zijn dat dit een goede zaak is om onze gezondheid te beschermen. Overal in het land worden lage-emissiezones ingesteld en Brussel wil tegen 2030 de dieselmotor verbannen en misschien zelfs nog verder gaan.

Het egoïstische en steriele debat overstijgen

Luchtvervuiling en NO2-uitstoot zijn schuldig aan meer dan 400.000 vroegtijdige overlijdens per jaar in Europa. Er moet iets gebeuren. Dat kan door minder en schoner te rijden voor wat de transportsector betreft, die volgens het jongste rapport van het Europese Milieuagentschap (EEA) goed is voor 39 procent van de uitstoot (NOx + fijnstof). En uiteraard begrijpt iedereen ook de uitdaging waar we vandaag mee worden geconfronteerd om het klimaat te redden. Wat tien jaar geleden nog werd gezien als een beproeving, blijkt vandaag een noodzaak. En het biedt misschien zelfs een kans om een gezonder leven te lijden. Laat ons niet langer de andere kant uitkijken: we zullen allemaal inspanningen of zelfs opofferingen moeten leveren. Maar wie denkt er vandaag nog dat we nog kunnen uitstellen?