Editoriaal / De juiste prijs

Stef Proost, afscheidnemend professor Economie aan de KU Leuven, is wat je een mobiliteitseconoom zou kunnen noemen. Hij is een man van cijfers en modellen en medeoprichter van het Leuvense onderzoeksbureau Transport & Environment. Onlangs gaf hij samen met Ruth Evers een boek uit met de titel “Slimmer onderweg. 25 snelwegen naar een leefbare mobiliteit”. Daarin wordt geen heilig huisje ongemoeid gelaten en worden heel wat als waarheid omschreven aannames op de helling gezet. Het kan zeker geen kwaad om je inzichten over mobiliteit (en vooral het gebrek eraan) te toetsen aan de ideeën van iemand die zo lang met de problematiek bezig is geweest.

Die 25 snelwegen allemaal ‘berijden’ zou ons hier te ver leiden, maar we willen toch een paar indringende vaststellingen van de professor met u delen. Eerst en vooral was Stef Proost een van de eersten die de term rekeningrijden in de mond nam (al in 1997), toen heel weinig mensen in Vlaanderen nog maar wisten waar het eigenlijk over ging. Nu, meer dan twintig jaar later, bakkeleien we er nog altijd over en heeft onze huidige regering de hete aardappel toch maar weer naar de volgende doorgeschoven.

Nochtans bepleit professor Proost al decennia dat een van de oplossingen voor het nog steeds groeiende mobiliteitsprobleem is om de juiste prijs te laten betalen voor die mobiliteit. Het doet ons denken aan wijlen onze professor Economie Van Moeseke, die ons al in 1974 aan diezelfde alma mater wees op het feit dat veel gebruikers van openbare diensten, in dit geval de openbare weg, bijlange na niet de compensatie betaalden die dat gebruik eigenlijk (maatschappelijk) kostte. Met andere woorden, zo lang je gebruikers van het wegennet niet een aangepaste, variabele prijs laat betalen voor het gebruik van de openbare weg, afhankelijk van het tijdstip en het daarmee gepaard gaande congestiegevaar, kun je de dreigende stilstand niet oplossen.

Heel wat mensen hebben de laatste tijd ook de mond vol van multimodaliteit, waarbij vooral de nadruk wordt gelegd op de mogelijke connectiviteit tussen privévervoer en openbaar vervoer. Ook daar heeft professor Proost een interessante visie op: goedkoper en meer openbaar vervoer is volgens hem evenmin een oplossing voor het fileprobleem: we stimuleren er alleen maar mensen mee die gewoonlijk niet met de auto rijden om zich (nog) meer te verplaatsen, maar we lokken er heel weinig automobilisten naartoe. Voor dat openbare vervoer betaalt de gebruiker trouwens maar een deel van de reële kostprijs, wat maakt dat de maatschappij in zijn geheel ook dáár weer in sterke mate voor moet opdraaien.

Kortom, de boodschap van de professor is dat we ons er vroeg of laat bij zullen moeten neerleggen dat we ons met zijn allen opnieuw minder moeten/mogen verplaatsen over langere afstanden, gewoon omdat er niet genoeg ruimte is voor iedereen, zeker op bepaalde tijdstippen. Voorwaar geen populaire boodschap, wel een die ingrijpende maatschappelijke veranderingen vraagt. Zijn we daar anno 2018 toe bereid…?