Editoriaal / Utopia

Recent las ik in een krant een gezamenlijke column met bijbehorend standpunt van drie verkeersdeskundigen onder de titel ‘Files oplossen is een illusie’, met als ondertitel ‘Van mobiliteit naar bereikbaarheid’. Daarin wordt verwezen naar het Manifest Mobiliteit, dat onlangs door de Vlaamse Vereniging voor Ruimte en Planning werd gelanceerd. Dat wil een coherente strategie aanreiken om (onder meer) de huidige mobiliteitsproblemen aan te pakken.

Vier pijlers

Als eerste pijler haalt het manifest aan dat de ruimtelijke nabijheid gestimuleerd moet worden – met andere woorden dat wonen, werken, winkelen en andere activiteiten zo dicht mogelijk bij elkaar moeten gebeuren. Een tweede pijler is dat bijkomende capaciteit gecreëerd moet worden, en dan niet op de weg, maar bij de andere vormen van vervoer (openbaar, fiets, enzovoort). Ten derde moet nieuwe bebouwing op het openbare vervoer afgestemd worden, en niet op het wegennet, en ten vierde moeten de diverse bestuursniveaus in hun besluitvorming een tandje bijsteken en ook veel beter gaan samenwerken. Daarbij wordt veel verwacht van het Beleidsplan Ruimte dat Vlaams minister Schauvliege binnen afzienbare tijd zou moeten afleveren.

Geen visie

Sta me toe bij dat Utopia enkele kanttekeningen te maken. Er wordt namelijk aan een grote realiteit voorbijgegaan: net het absolute gebrek aan visie van de overheid heeft ons tot deze situatie geleid, en als we het huidige beleid onder de loep nemen, gaat daar in de toekomst niet zo veel aan veranderen. Of wat moeten we denken van een initiatief als Uplace naast de Brusselse ring, dat haaks staat op wat hier wordt aanbevolen, of van een regering die niet wil investeren in openbaar vervoer, maar erop wil besparen? Van een besluitvorming die maar geen echte knopen kan doorhakken (Oosterweel) en blijft rommelen in de marge, of van werkgevers die thuiswerk nog altijd schuwen als de pest?

Hoe kan het wel?

Eens te meer wil ik verwijzen naar de verkeerssituatie in en rond Tokio, een stad waar een kleine 40 miljoen mensen wonen op een oppervlakte ongeveer zo groot als Vlaanderen. Twintig jaar terug dreigde daar het verkeersinfarct, nog veel accuter dan nu hier bij ons. Maar de Japanners hebben er iets aan gedaan: het al uitstekende openbare vervoer werd nog verbeterd en uitgebreid, maar ook het wegennet werd aangepast en waar het kon uitgebreid (desnoods met wegen boven elkaar) en ook alternatieve vervoersmiddelen werden gestimuleerd waar dat kon. 

Het resultaat is een megastad waar het toch relatief aangenaam toeven is, met meer ruimte en minder files dan voorheen, en een trage maar gestage verkeersstroom waarop de pendelaars van de Brusselse ring meer en meer jaloers kunnen zijn. Misschien zouden onze verantwoordelijken daar eens kunnen gaan kijken hoe een consequent verkeersbeleid eruitziet? Onze verkeersdeskundigen kunnen er een realistischer Utopia vinden…