Editoriaal / Europa verdampt

Enkele weken terug maakte EU-commissievoorzitter Jean-Claude Juncker nog een Europees witboek bekend waarin hij vijf scenario’s aanreikt over hoe het nu verder moet met de EU. Een ervan gaat uit van een forse inkrimping (qua taken en bevoegdheden) van wat de EU nu voor ons betekent. Dat Juncker in zijn toelichting zelfs dat voorstel niet helemaal afbrandt, maar stelt dat hij “onpartijdig” wil blijven, zegt alles over de huidige crisis en het gebrek aan (zelf)vertrouwen binnen de Europese instellingen.

Net ervoor was de Europese onderzoekscommissie in verband met Dieselgate tot conclusies gekomen. Belgische EU-parlementsleden hadden daarin een grote inbreng, aangezien (onder meer) Kathleen Van Brempt (sp.a) en Ivo Belet (CD&V) eraan deelnamen, respectievelijk als voorzitter en ondervoorzitter. Hoewel het voor de commissie zo’n anderhalf jaar politiek op eieren lopen was, zijn de conclusies toch behoorlijk ontluisterend: zowel de commissie 
als de lidstaten hebben de afgelopen jaren niet alleen verzuimd om actief te zoeken naar eventuele overtredingen van de milieunormen in verband met de uitstoot van voertuigen, maar ze hebben geregeld zelfs fors tegengewerkt.

Zijn er dan geen positieve vooruitzichten? Natuurlijk wel. De sterk verouderde NEDC-tests voor verbruik en uitstoot, waarvan de basis nog in de jaren 70 ligt, worden eind dit jaar vervangen door de realistischer WLTP-testprocedure, waarmee zowel verbruik als uitstoot veel realistischer gemeten zal worden. Het niet-aflatende gelobby van de autoconstructeurs heeft er wel toe geleid dat de soep niet zo heet wordt gegeten als ze wordt opgediend: de constructeurs krijgen toestemming om de volgende jaren de normen nog te overschrijden met aanzienlijke percentages.

Maar er is erger. De besluiten van de commissie Dieselgate – waarin angstvallig vermeden werd om verantwoordelijken aan te duiden – zijn niet bindend. De commissie stelt onder andere voor om naar het voorbeeld van het Environmental Protection Agency in de VS (dat nu trouwens ook sterk onder vuur ligt van de regering Trump) een onafhankelijke, Europese controle-instantie op te richten. Het is echter maar zeer de vraag of dat European Environmental Protection Agency er ooit komt. Landen als Italië, Spanje en Frankrijk – niet toevallig landen met een sterke auto-(assemblage)industrie – zijn alvast tegen, en hetzelfde geldt voor Duitsland, zij het daar deels met andere argumenten: “Wat we zelf doen, doen we beter” is al langer de arrogante riedel bij onze oosterburen. Waar hebben we dat nog gehoord…

Het zal ons benieuwen wat er uiteindelijk uit de bus komt en of de politieke tegenstellingen in het Europese parlement eindelijk nog eens overstegen kunnen worden ten voordele van een gezamenlijk doel: een gezondere leefomgeving voor de miljoenen Europeanen die in onze almaar grotere steden wonen. Waarschijnlijk zullen het de burgemeesters van die mega­steden zijn die de politieke druk zullen verhogen.