Editoriaal / Introspectie

Op het moment dat ik dit schrijf, is er sprake van (alweer) een groot schandaal in de Duitse auto-industrie. Naast het feit dat nu bijna alle Duitse autoconstructeurs vrijwillig diesel­auto’s terugroepen en hun software ‘updaten’, is het bekende Duitse weekblad Der Spiegel op een merkwaardige briefwisseling vanwege de VW-groep en Daimler gestoten. Beide zouden bij het Bundeskartellamt (de Duitse mededingingswaakhond) vorig jaar al zogenoemde Selbst­anzeigen ingediend hebben: documenten waarin ze toegeven mogelijk kartelafspraken gesloten te hebben met concurrenten, om zo op strafvermindering te kunnen hopen.

In totaal zouden zo’n 200 medewerkers van Volkswagen, Audi, Porsche, Mercedes en BMW elkaar al sinds de jaren negentig op regelmatige basis ontmoeten in verschillende werkgroepen, om achter de schermen afspraken te maken over toeleveraars, technische standaarden en methodes om de uitstootnormen te ‘harmoniseren’. In dat verband zou de beruchte sjoemelsoftware bij VW het daglicht hebben gezien: na talrijke vergaderingen over het dure AdBlue (om de uitstoot van stikstofoxide terug te dringen) zou gezamenlijk beslist zijn om te kiezen voor kleinere AdBlue-tanks, wat uiteindelijk de installatie van sjoemelsoftware noodzakelijk maakte.

Moet dat alles ons verbazen? Eigenlijk niet. Kartelafspraken zijn van alle tijden, maar regelgevende (en ook subsidiërende) overheden worden alsmaar nerveuzer over dergelijke marktvervalsende afspraken, Europa op kop. Het mag merkwaardig lijken, maar het stelselmatig opduiken van nieuwe geruchten en schandalen blijkt niet zozeer de verkoop van auto’s van de betrokken merken te schaden, maar veel meer hun (tot nog toe uitstekende) relatie met de overheid. Met andere woorden, terwijl de Europese commissie en zeker de Duitse Bonds­regering tot nog toe dikke vriendjes waren met (onder meer) de Duitse autoconstructeurs en vrij gul met subsidies klaarstonden, wordt het vertrouwen van die overheid nu zwaar op de proef gesteld.

Een onmiddellijk gevolg van deze primeur van Der Spiegel was dat de aandelenkoersen van de betrokken Duitse autobedrijven achteruitboerden (bij VW tot -3,6 procent). Nu velen (geheel terecht) luid ‘awoert’ beginnen te roepen over deze laakbare praktijken, is het misschien ook goed even aan introspectie te doen. Als consument willen we het onderste uit de kan halen bij de aankoop van een nieuwe auto, als belegger willen we dan weer dat de autoproducenten zoveel mogelijk winst maken, steeds meer en steeds sneller. In een cyclische markt als die van de auto-industrie is dat niet evident. Dus grijpen sommige marktstrategen en CEO’s naar ongeoorloofde middelen om aan beide vragen te kunnen voldoen. 

In afwachting dat we meer te weten komen over deze nieuwe ontwikkeling, zou ik dan ook willen besluiten met een parafrase van Alice Nahons beroemde versregel: “‘t Is goed in ‘t eigen hert te kijken. Nog even vóór aan het oordelen te slaan…”. Wat ons natuurlijk niet zal beletten deze zaak op de voet te volgen en uit te spitten: fraudeurs leven altijd op de kap van zij die zich aan de regels houden.