Editoriaal / Mit arroganten Grüßen

Een paar weken geleden was er een opmerkelijke uitspraak van het Duitse Arbeidshof in Braunschweig. Dat decreteerde dat VW zijn verdedigingsstrategie diende te herzien in de Dieselgate-affaire. VW had namelijk topmanager Stefanie J. ontslagen, net als een aantal anderen, wegens “ernstig wangedrag”. Het Hof noemde dit ontslag onredelijk. VW wordt verplicht de manager opnieuw aan te nemen en haar gederfde lonen en andere voordelen uit te betalen.

Die (voor multinationals wel vrij typische) verdedigingsstrategie van VW wordt door de Duitse gerechtsinstanties niet zomaar geslikt. Tot vandaag heeft de constructeur nog geen haar gekrenkt van voormalig topman Martin Winterkorn – integendeel, die krijgt ook nog meer dan 3.000 euro pensioen uitbetaald… per dag – maar lagere echelons worden wel gedagvaard “omdat ze het (top)management bedrogen zouden hebben”.

De 52-jarige Stefanie J., een ingenieur met een onberispelijke staat van dienst, maakte deel uit van een reeks topmanagers die betrokken waren bij het gesjoemel met uitstootsoftware en nu door hun eigen bedrijf worden vervolgd. Stefanie J. heeft de feiten niet ontkend, maar ze verklaarde wel dat ze onder druk werd gezet door de top, die volledig op de hoogte was van wat er te gebeuren stond.

In Duitsland wordt deze verdedigingsstrategie van VW allesbehalve geapprecieerd. “Deze strategie besmeurt het imago van de constructeur nog meer”, schrijft onder meer de Frankfurter Allgemeine Zeitung. De krant verwijst daarbij naar een uitspraak van het Gerechtshof in Frankfurt in 2013, toen Deutsche Bank een aantal managers wou ontslaan om dezelfde redenen en eveneens werd teruggefloten door het Hof.

Deze opmerkelijke uitspraken zijn duidelijke voorbeelden waarom het vrij regelmatig dreigt mis te gaan met onze grootste bedrijven. De strijd aan de top is er doorgaans meedogenloos, zij die er uiteindelijk raken worden beschouwd als god en gedragen zich daar ook naar. In onze lange carrière in de autosector hebben we bijvoorbeeld Winterkorn vrij goed gekend. De bewering als zou hij ‘es nicht gewusst haben’ staat haaks op zijn hele persoonlijkheid. Zo ging hij er (ook tegenover mij) meermaals prat op dat hij nog steeds wist welke schroef bij wijze van spreken waar werd ingedraaid en waarvoor ze diende, en dit over het hele, reusachtige bedrijf.

Topmanagers moeten inderdaad een verloning krijgen die in verhouding staat tot wat ze voor een bedrijf kunnen betekenen, maar we vragen ons af of dat in bepaalde gevallen 500 keer meer moet zijn dan wat een gewone bediende/arbeider van dat bedrijf, die nochtans ook zijn werk goed tracht te doen, in zijn loonzakje vindt. 

Nog erger wordt het wanneer deze topmanagers fouten maken. Niet dat dit niet zou mogen – fouten maken is des mensen. Maar dat daarna alles in het werk moet worden gesteld om de eer (en het kapitaal) van de topman veilig te stellen, tegen alle beter weten in, dat is er ver over. Met een vaak ongeziene arrogantie achten deze ‘goden’ dit echter normaal en eisen zij van hun medewerkers 100 procent loyauteit. Ook als die laatste bij het redden van hun vel het hunne op het spel (moeten) zetten.