Editoriaal / Normen en waarden

Het debat over normen en waarden en wie die zich eigen moet maken om zich volledig te integreren in onze maatschappij, woedt volop. Toch zijn er ook gebieden waar het door elkaar halen van de twee begrippen tot verkeerde beslissingen kan leiden. Neem nu de autosector. Het staat als een paal boven water dat er op dit vlak een regulerende overheid moet zijn. Niet alleen op het vlak van het verkeer/transport zelf, maar ook onder meer wat de productie van de vervoermiddelen betreft. Een waaier van normen en regels (die designers en/of ingenieurs zich soms de haren uit het hoofd doen trekken) moet erover waken dat niet zomaar wat op de weg wordt gezet, maar dat een aantal veiligheidsgerelateerde en andere regels worden gerespecteerd.

Meer recent is daarbij sterk de nadruk komen te liggen op allerhande milieunormen. Niet alleen bij de productie van de twee-, vier- of meerwielers, maar ook bij wat ze uitstoten om zich voort te bewegen. Ook daar is de normering steeds strenger geworden, maar de laatste paar jaren is er een grote verandering opgetreden in wat door die overheid van de constructeurs wordt gevraagd. Dieselgate was in dit proces ongetwijfeld een katalysator: het gesjoemel met uitstootsoftware deed de beleidsverantwoordelijken hun vertrouwen in de autosector verliezen en die moest daar dus voor worden gestraft. Een zeer terechte redenering, maar in de uitvoering ervan zijn de overheden (van regionaal tot internationaal niveau), om het in autotermen te houden, serieus uit de bocht gegaan.

Als normen overtreden worden, ligt het voor de hand dat de controle erop aangescherpt dient te worden en dat de overtreders gestraft moeten worden. Maar de overheden zijn verder gegaan: zij willen de constructeurs nu ook opleggen wat ze moeten bouwen om aan die normen te voldoen. Met andere woorden, hier worden waarden/waardeoordelen binnengesmokkeld, terwijl het eigenlijk alleen maar om het opvolgen/controleren van de normen zou moeten gaan: “benzine is beter dan diesel, gas is beter dan benzine, hybride is beter dan gas, volledig elektrisch is beter dan hybride, waterstof moet het worden”, en zo kunnen we nog wel een tijdje doorgaan.

Wat het uiteindelijk zal worden, is echter niet aan de politici om te bepalen. Zij moeten de normen opstellen en die zo streng mogelijk controleren. Laat het aan de wetenschappers en technici over welke invulling zij kunnen geven om aan die normen te voldoen. Maar straf hen wel hard wanneer ze er, om welke reden dan ook, een boeltje van maken.

Het gevaar dat nu om de hoek loert, is dubbel. Primo is een elektrische auto niet altijd de zaligmakende oplossing (het is de bezitter van een die het zegt…), secundo lijkt er bij de controle op de opgelegde normering nog altijd heel wat mis te gaan. Zo kunnen bepaalde toekomstige normen op dit ogenblik nog niet juist gemeten en dus ook niet gehomologeerd worden en, erger nog, worden overtredingen van bestaande normen niet of onvoldoende gecontroleerd. Net als in andere domeinen vinden politici het ook in dit geval interessanter (en makkelijker) om over waarden te debatteren dan iedereen aan de normen te houden. Een misvatting die in deze context in eerste instantie het milieu duur te staan kan komen…