Editoriaal / Onverantwoord

Verantwoordelijkheidszin is een woord waarmee we te pas en te onpas om de oren geslagen worden, de laatste tijd vooral door politici die geen pasklaar antwoord hebben op de gele hesjes en de klimaatmarsen en het dan maar gepast vinden om de betogers te wijzen op hun ‘verantwoordelijkheid’. In het eerste geval is daar (af en toe) nog iets voor te zeggen, in het tweede geval absoluut niet. Het getuigt namelijk van een grove arrogantie om de klimaatspijbelaars naar hun oplossingen te vragen. Alsof schoolgaande jongeren op alle klimaatvragen een antwoord moeten hebben, antwoorden die de politici in decennia nog niet hebben kunnen of durven produceren. Of om het beroemde adagium van Bruno Toback nog eens te citeren: “ik weet min of meer wat ik voor het milieu moet doen, maar ik weet niet hoe ik dán nog verkozen moet raken”.

Verantwoordelijkheidszin is een woord dat ook onze Vlaamse minister van Mobiliteit Ben Weyts graag in de mond neemt, doorgaans om verkeersdeelnemers allerhande op hun rechten, maar vooral plichten te wijzen. Groot was dan ook mijn verbazing over zijn reactie op een van de voorgestelde maatregelen in het verkeers­actieplan van het verkeersinstituut Vias (het vroegere BIVV). Omdat uit studies is gebleken dat bij nagenoeg twee derde van de verkeersongevallen met fietsers geen ander voertuig is betrokken (bij het overige derde vallen vermoedelijk wel de meeste ernstige slachtoffers), en dat in de leeftijdscategorie twaalf tot veertien jaar bij fietsongevallen het risico op een hoofdletsel nagenoeg 50 procent bedraagt, vond Vias het noodzakelijk om voor een helmplicht te pleiten, liefst voor iedereen op de fiets, maar in het bijzonder voor deze jongeren. Verdomd logisch, zou je kunnen zeggen, maar dat was buiten minister Weyts gerekend. Hij ziet een verplichte helmdracht niet zitten omdat jongeren van die leeftijd een fietshelm “niet cool” vinden. 

Excuseer? Sinds wanneer dienen gefundeerde veiligheidsmaatregelen afgewogen te worden aan het feit of ze al dan niet ‘cool’ zijn? Ik denk niet dat er bij een dergelijke redenering ooit sprake zou zijn geweest van een gordeldraagplicht in de auto. Dat vonden onze ouders in de jaren 70 namelijk ook “helemaal niet cool”. Maar ondertussen is het wel een van de best opgevolgde en levensreddende veiligheidsmaatregelen binnen ons verkeersreglement.

Klap op de vuurpijl: ook de Fietsersbond is niet te spreken over een helmplicht bij adolescenten. Het zou de jongeren van de fiets jagen omdat een helm… “niet cool is”. De Fietsersbond wijst er terecht op dat nog heel wat gedaan moet worden aan een betere fietsinfrastructuur en dat de investeringen daarvoor flink moeten worden opgetrokken. Maar dat fietsers ook zelf enige discipline aan de dag moeten leggen om veiligheidsvoorzieningen te nemen, ho maar…. Dat lijkt heel sterk op het zo gelaakte NIMBY-gedrag: voor ons, fietsers, moet alles gedaan worden, maar zelf willen we zo weinig mogelijk bijdragen. Heren beleids­makers en/of -beïnvloeders, waar is in dezen jullie verantwoordelijkheidszin? Of heeft plat populisme ook hier al de overhand genomen?