Nostalgie / Vintage - 1971 Buggy Apal Jet: Sea, surf and sun

Anno 2021 denken we bij de term ‘buggy’ vooral aan een lichte, compacte en dus wendbare kinderwagen. Maar die drie adjectieven – licht, compact en wendbaar – zijn ook perfect van toepassing op een ander soort buggy, maar dan voor grote kinderen: een auto die meer is dan gewoon een vervoermiddel. Die buggy is ontstaan in een tijd waarin de auto nog niet met alle zonden van Israël werd beladen, en waarin de slogan ‘mijn auto, mijn vrijheid’ nog helemaal van toepassing was. Denk aan de buggy waarmee Steve McQueen op het strand rondhoste in de film The Thomas Crown Affair, met op de achtergrond een muziekje van de Beach Boys. Een zalige tijd was dat…

>>> Het volledige artikel van Stany Meurerover de Apal Jet verscheen in AutoGids 1079

In tegenstelling tot wat soms verkeerdelijk wordt verteld, is de buggy niet ontstaan nadat een Volkswagen Kever in Californië beschadigd was geraakt bij een ongeval. De buggy – of de dune buggy zoals hij toen werd genoemd – dook eind jaren 50 voor het eerst op in die zonovergoten Amerikaanse staat. Oorspronkelijk ging het om een erg rustieke vierwieler, vaak aangedreven door een V8, maar soms ook door een VW Kever-motor, bestemd om de zandduinen langs de Stille Oceaan te trotseren, op zoek naar de beste plekjes om te surfen. Deze voertuigen waren ontstaan uit de hot rod-beweging, en bestonden uit niet meer dan een platform, versterkt met wat metalen buizen als structuur.

Bruce Meyers

De buggy zoals we die kennen, met het karakteristieke en sympathieke koetswerk, werd uitgevonden door Bruce Meyers, die op 19 februari jongstleden kwam te overlijden op 94-jarige leeftijd. Begin jaren zestig vatte Meyers het plan op om in zijn vrije tijd zijn eigen dune buggy te bouwen, eentje mét een koetswerk. Een plan dat een heel jaar in beslag zou nemen en waarvoor hij al zijn kennis zou moeten inzetten. Aangezien het hem er niet om te doen was winst te maken, maar hij gewoon een voertuig wilde creëren om zich mee te amuseren in het zand, ontwierp hij zonder enige notie van rentabiliteit een vierwieler met een koetswerk van glasvezel uit één stuk op basis van Volkswagen-techniek.

In 1964 was Old Red, zoals Meyers zijn creatie doopte, eindelijk klaar. De auto leek wel ontsnapt uit een stripverhaal en was zowel een revolutie als een revelatie in de dune buggy-community. Zozeer dat iedereen er eentje wilde, en de bestellingen toestroomden. De zomer van 1964 was niet alleen warm, voor de Californiërs zou het ook de zomer zijn van de Manx, zoals de productiemodellen van Meyers’ buggy heetten. Al snel zou een hele rist constructeurs zijn succesrecept kopiëren. Oorspronkelijk klaagde hij hen aan voor plagiaat, maar de rechter had geen oor naar zijn argumenten, en uiteindelijk kreeg Meyers er dermate genoeg van dat hij er bij het aanbreken van de jaren '70 de brui aan gaf, nadat hij zo’n 7.000 exemplaren had gebouwd…

Zelfbouwpakket

Een belangrijk kenmerk van de buggy was dat hij meestal verkocht werd als een kit om zelf te monteren op een Kever-basis. Maar wat oorspronkelijk een grote troef was, bleek uiteindelijk zijn grootste tekortkoming. Voor veel doe-het-zelvers veranderde de droom namelijk snel in een nachtmerrie, door een gebrek aan middelen, competentie of budget. En terwijl dat geknutsel een leuke manier kan zijn om je vrije tijd in te vullen, is dat iets helemaal anders dan een auto voor dagelijks gebruik bouwen: zelfs als je niet te veeleisend bent of niet te nauw kijkt, krijg je uiteindelijk wel je buik vol van de mindere betrouwbaarheid.

Zelf raakte ik gepassioneerd door de buggy toen ik in 1969 een artikel las in een Frans tijdschrift. Het ging over de bouw van een buggy, die volgens de journalist in kwestie de weg op kon “na 100 uren werk, 15 meter lasnaad en 200 klinknagels”. Ik was zodanig onder de indruk dat ik mezelf in al mijn naïviteit beloofde er ooit ook eentje te bouwen. Dat is er nooit van gekomen, maar toen ik dertig jaar later de kans kreeg me een eigen buggy aan te schaffen, twijfelde ik geen moment. Geen originele Meyers Manx weliswaar – die zijn zo gegeerd dat ze peperduur zijn (in januari jongstleden werd er tijdens een veiling van Gooding & Company nog een exemplaar verkocht voor… 101.200 euro) – maar wel eentje met een Belgisch tintje: een Apal Jet.

De Jet is geen 100 procent Belgisch ontwerp. Het model zag het levenslicht in de VS, bij een firma die Glassco heette. Onder de naam Renegade kwam de kit vervolgens in Engeland terecht bij een bedrijf genaamd Four Seasons Buggy, waarvan Apal in 1971 de mallen overnam. Apal voerde enkele kleine wijzigingen door en doopte de Renegade om tot Jet. Het is een wat atypische buggy, die zich onderscheidt zich met zijn in de spatborden geïntegreerde koplampen en zijn kofferdeksel vooraan dat uitgaf op een soort van laadruimte.

60 pk... of meer

Onder het koetswerk van de Jet ligt achterin een luchtgekoelde viercilinder-boxer van 1,6 liter die dankzij een vrije(re) uitlaat en een sportievere nokkenas een kleine 60 pk levert. Absoluut gezien is dat niet veel, maar het volstaat gezien het pluimgewicht van de auto (620 kilo), die gebouwd is op een met 27,3 centimeter ingekort Kever-chassis. Is 60 pk toch niet genoeg, dan zijn er verschillende manieren om deze buggy wat gespierder maken, met name door de motor te tunen of door te gaan grasduinen in de catalogus van VW-boxers. Je kunt er zelfs een krachtbron van andere origine in kwijt. 

Opgelet echter, want terwijl die motoren wel krachtiger zijn dan het origineel, zijn ze ook zwaarder en kunnen ze dus de balans van de auto verstoren en zijn weggedrag delicater maken. Op technisch vlak veroorzaakt de inplanting van een zwaarder motorblok in achteroverhang namelijk een neiging tot overstuur en aangezien er van nature weinig gewicht op de voortrein rust en die in dit geval slechts voorzien is van trommelremmen, willen de remmen weleens blokkeren bij forsere vertragingen. Remmen en stuur moeten het trouwens zonder bekrachtiging stellen. De ophanging beschikt echter over vier onafhankelijke wielen, een kostbare verfijning voor het comfort die ook de efficiëntie op paden of zelfs offroad ten goede komt.

Eén met de omgeving

Aan het stuur van de Apal Jet is het al fun wat de klok slaat. Je hoeft er zelfs geen hoge snelheden voor te behalen. Om het rijplezier te versterken is de aanwezigheid van een robuuste rolkooi van primordiaal belang om de structuurstijfheid te verbeteren, een van de grootste tekortkomingen van het model. Het dashboard is net zo rijkelijk bedeeld met instrumenten en bedieningsknoppen allerhande als een verwarmingsketel uit 1970. Een radio heb je niet nodig om te genieten van de omgevingsgeluiden en de muziek uit de uitlaat. Ook geuren snuif je zo op: een buggy doet je helemaal opgaan in de omgeving rond je. Een zeldzaam genoegen, dat bezitters van moderne auto’s vreemd is.