Nostalgie / Wist je nog? Een DAF reed even snel achteruit als vooruit

Is het een verzonnen of toch op zijn minst overdreven verhaal, zoals de autogeschiedenis er nog wel een paar telt? Of klopt het dat een Nederlandse DAF net even snel (of even traag als je wilt) achteruit als vooruit ging? Het zou een vraag voor een waar-of-niet-waar-quiz kunnen zijn, maar we gaan ze hier toch al beantwoorden.

Amerikaanse Dynaflow

Het antwoord is dus waar en de verklaring zelfs vrij simpel. Nu ja, toch vanaf het moment dat DAF-oprichter Huub van Doorne de Variomatic uitvond en personenwagens ging bouwen. Die vrachtwagenfabrikant kocht in de jaren 50 een Buick met een automatische Dynaflow-versnellingsbak. Hij was daar heel enthousiast over en wilde iets gelijkaardigs ook beschikbaar maken voor een groot publiek, maar de Amerikaanse bak was te zwaar en voor kleinere auto’s dus allesbehalve efficiënt.

Er bestaan verschillende versies over waar of hoe van Doorne de inspiratie vond voor wat later de Variomatic zou worden, maar vermoedelijk kwam die gewoon van de lopende band in zijn vrachtwagenfabriek, waar zowat alle machines werden aangedreven door riemen van rubber.

Het pientere pookje

In 1958 was de Nederlander klaar met zijn eerste Variomatic, een continu variabel transmissiesysteem met dus ook zo'n riemaandrijving. De bestuurder van de in hetzelfde jaar voorgestelde en in 1959 op de markt gebrachte DAF 600 moest voor zijn “pientere pookje”, zoals het in advertenties werd genoemd, alleen nog maar kiezen of hij of zij vooruit of achteruit wilde rijden.

De Variomatic had een traploze overbrenging, met tussen de uiterste minimale en maximale overbrengingsverhoudingen een oneindig aantal mogelijkheden. Bij elke voertuigsnelheid werd automatisch het optimale toerental met het beste koppel gekozen. Hoewell het systeem vaak weggelachen werd door 'echte chauffeurs', bleek het wel te werken. Het werd dan ook in alle auto’s van het jonge personenwagenmerk ingebouwd; een DAF met een klassieke manuele versnellingsbak was er niet. De Nederlanders ontwierpen trouwens ook hun eigen motor, aanvankelijk een slechts 22 pk sterke viertakttweecilinder.

Negatief imago

De auto’s oogstten wel enig succes in eigen land, maar in het buitenland vertrouwde men de riemaandrijving niet. DAF probeerde daar door deelnames aan betrouwbaarheidsritten en zelfs heuse rally’s wat aan te doen, maar het negatieve imago bleef aan de wagens kleven.

Dat was trouwens ook zo bij een deel van autorijdend Nederland, dat meende dat de Variomatic er was voor mensen "die niet in staat waren om zelf te schakelen". Het was ook wel waar dat de autootjes vooral door senioren en met name oudere dames werden gekocht. Een “truttenschudder met jarretelaandrijving” was maar een van de vele weinig flatterende bijnamen van de DAF.

Achteruitracen

En hoe leuk het ook was, het televisieprogramma 'Te land, ter zee en in de lucht' van de TROS uit de jaren 70 deed het imago ook geen goed. Daarin zat een onderdeel achteruitracen (video hierboven), waarin de DAF dus inderdaad niet te verslaan was.

Het klopte dan ook: de auto ging even hard achteruit als vooruit. Tot snelheden van bijna 100 km/u zelfs. Maar er werd natuurlijk ook veel gebotst in die races, en dat was allicht niet de manier waarop de heren van DAF hun wagens graag op televisie zagen komen.

Naar Volvo

De rubberen riemen werden in een latere toepassing, Transmatic gedoopt, vervangen door een metalen duwschakelband. Na de overname van DAF door Volvo werd dat de CVT, de afkorting van continu variabele transmissie. Eigenlijk weer een verhaal op zich: de Zweden dachten dat ze samen met het automerk ook eigenaar van het originele transmissiesysteem waren geworden, maar een Nederlandse rechtbank oordeelde daar anders over. En zo bleef de familie van Doorne wel degelijk de rechten op de eigen uitvinding behouden.

Maar de DAF-jes werden dus Volvo’s, daaronder ook de nog door de Nederlanders bedachte en voor het eerst aanzienlijk grotere 343-model. De werking van de CVT werd in de daaropvolgende jaren verder verfijnd en kwam dan ook in tal van auto’s terecht, de kans is niet gering dat je er zelf ook zo eentje hebt. Er heel snel achteruit mee rijden, dan kan echter allang niet meer.