Nostalgie / Wist je dat het eerste auto-ongeval dateert van 1770?

Etymologisch is de term ‘automobiel’ een hybridewoord, samengesteld uit het Latijnse ‘movere’ (bewegen) en het Griekse ‘auto’ (zelf). Het slaat dus op een tuig dat zichzelf voortbeweegt, in tegenstelling bijvoorbeeld tot de term ‘hippomobiel’, die doelt op een tuig dat paarden nodig heeft om zich te verplaatsen. Wist je dat het eerste rijtuig dat op eigen kracht kon rijden met passagiers aan boord, dateert van eind de achttiende eeuw, meer bepaald 1770? De tijd van Lodewijk de vijftiende!

Mallejan

Het rijtuig in kwestie was het werk van een Frans militair ingenieur, Nicolas-Joseph Cugnot (1725-1804). Zijn ‘mallejan’, een rijtuig bestemd voor de artillerie, werkte natuurlijk nog niet op petroleum. Nee, de Fransman ontwierp een aandrijfsysteem op stoom, opgewekt door een houtoven die een ‘ketel’ water opwarmde. De stoom zette vervolgens twee zuigers in gang die op hun beurt het voorwiel aandreven. Wat het gebruik van stoom als energiebron betreft, was Cugnot echt een voorloper, als je bijvoorbeeld weet dat de eerste stoomlocomotief pas in 1804 werd uitgetest, in Wales.

Driewieler

De mallejan van Cugnot bestond uit een houten chassis met drie wielen: twee achteraan (die de neiging hadden om van de grond te komen onder het gewicht van de stoomketel wanneer het chassis onbeladen was) en één vooraan. Het voorste wiel werd dus aangedreven door de zuigers, die zelf gevoed werden door de stoom afkomstig van de enorme, vooraan gemonteerde ‘kookpot’. Daarmee was deze mallejan meteen ook de eerste voorwieltrekker uit de geschiedenis! Merk ook op dat Cugnot als eerste een systeem had uitgedokterd dat een op-en-neergaande beweging (van een zuiger in een cilinder) omzette in een draaiende beweging, dankzij de voorvader van de krukas.

Pats boem!

De eerste praktijktests vonden plaats in 1770, en leidden al meteen tot het eerste ‘automobiel’ongeval uit de geschiedenis, want toen de bestuurder er niet in slaagde de mallejan af te remmen, botste hij tegen een stenen muur. Gelukkig bleef de schade door de topsnelheid van ongeveer 4 km/u beperkt, ondanks het gewicht van 2,8 ton… leeg (voor een laadvermogen van 8 ton). Het rijtuig had echter tal van gebreken: door het beperkte vermogen dat werd geproduceerd door de stoom, was de minste helling bergop uit den boze, er was niet het minste remsysteem – wat dan weer een handicap vormde op hellingen naar beneden – en vooral maakte de beperkte snelheid het weinig concurrentieel in vergelijking met een leger paarden. Deze stoomwagen zou dus al snel vergeten worden. Dat neemt echter niet weg dat we hem kunnen beschouwen als de echte voorvader van de ‘automobiel’ en dat hij aan de wieg stond van enkele technieken die vandaag de dag nog steeds gebruikt worden.

Kleurenfoto’s: Ketounette en Thesupermat (Wikipedia)