Nostalgie / Wist je dat Skoda een onverwachte antinazidirecteur heeft gehad?

Je hebt waarschijnlijk al gehoord van Schindler’s list, maar er is ook die van Albert* Göring, broer van Hermann, de rechterhand van Hitler. Albert was een antinazi die profiteerde van zijn positie als directeur export bij Skoda en van zijn statuur als ‘broer van’ om Joden en politieke gevangenen te bevrijden.

Göring is een klinkende naam die wordt geassocieerd met Hermann Göring, piloot in de Eerste Wereldoorlog, chef van de Luftwaffe en trouw handlanger van Hitler. Nochtans gedroeg zijn broer Albert* zich veel humaner tijdens de Tweede Wereldoorlog, met name toen hij bij Skoda werkte. Als uitgesproken antinazi die altijd de Hitlergroet heeft geweigerd, ondanks de risico’s die hij daarmee liep, profiteerde hij van zijn positie bij Skoda (dat toen auto’s, gevechtswagens en wapens bouwde) en van de bescherming van zijn broer en de bekendheid van zijn naam om de verschrikkelijke repressie van de Gestapo te vermijden. Nochtans werd hij door die laatste van nabij gevolgd.

Broederlijke bescherming

De meedogenloze politieke politie van het Derde Rijk kende zijn anti-Hitlerneiging sinds 1938. Dat jaar had hij in Wenen een laaghartig bord losgerukt van een Joodse vrouw. Hij werd aangehouden en afgetuigd voordat de nazi’s zich ervan bewust werden dat het ging om de broer van het Nummer 2 van het regime. Uit angst voor represailles van de Reichsmarschall lieten ze diens broer Albert gaan. Die laatste werd tijdens deze zwarte periode tot drie keer toe aangehouden door de Gestapo, maar telkens is Hermann Göring tussenbeide gekomen!

Als echte dandy gebruikte Albert die relatieve straffeloosheid voor eigen doeleinden, maar ook om honderden Joden te redden, vooral toen hij directeur was bij Skoda, van 1939 tot 1945. Zo had hij de Hitlergroet verboden binnen zijn afdeling van de fabriek, die toen vooral werkte aan de bewapening van de asmogendheden. Nochtans hield Albert zich zelf enkel bezig met vreedzame goederen: machines, motoren, locomotieven, auto’s. Het is trouwens tijdens die periode dat hij zijn activiteiten tegen het nazisme versterkte, gedreven door een diepgewortelde haat tegenover het geweld van Hitler en zijn ideologie. Hij hielp zelfs het Tsjechische verzet en beschermde Tsjechische directeurs. Hij heeft ook bijgedragen aan kleine daden van sabotage, of toch tenminste de saboterende werklieden laten doen zonder hen aan te geven. Verder profiteerde hij ruimschoots van zijn positie bij Skoda, van zijn fenomenale salaris, van zijn relaties en van zijn reizen naar Budapest en Boekarest om Joden te helpen vluchten en hun bezittingen te beschermen. Ten slotte hielp hij ook Tsjechische verzetslieden.

In de kampen

Tijdens de Wereldoorlog vervalste hij documenten waarop hij de handtekening van zijn broer vervalste om Joden en politieke gevangenen te bevrijden. Eén van hen was zijn lijfarts Làszlò Kovàcs, een van de voornaamste getuigen die zijn heldendaden hebben bevestigd. Albert Görink heeft ook zogezegde dwangarbeiders aangenomen bij Skoda om vrachtwagenkonvooien af te leiden zodat ze konden ontsnappen. Zo ging hij met acht vrachtwagens naar het Tsjechische kamp van Theresienstadt om gedeporteerden te vorderen voor zijn fabriek, waarna hij hen vrijliet. Hij is ook persoonlijk naar het concentratiekamp van Dachau, in Beieren, gegaan om Joodse kennissen te bevrijden.

Op 9 mei 1945 begaf hij zich spontaan naar de Amerikaanse geallieerde strijdmachten. Hij had niet verwacht te worden beschouwd als een oorlogscrimineel. Door zijn achternaam heeft hij heel wat moeite gehad om zijn antinazi-overtuiging te doen erkennen. Toch zou een lijst met 34 namen die hij kort na zijn arrestatie had opgesteld, hem uiteindelijk uit de gevangenis helpen, in 1947. Op die lijst stond onder andere de echtgenote van de Oostenrijkse componist Franz Lehàr. Sophie Lehàr was de tante van een Amerikaans onderzoeker, Victor Parker, die dus makkelijk de waarachtigheid van de feiten kon verifiëren. De stem van Albert werd eindelijk gehoord.

Verlossing

De Amerikanen leverden hem over aan de Tsjechische autoriteiten zodat die van hun kant het onderzoek konden voeren. Die ondervroegen werknemers van Skoda die de sabotagedaden konden bevestigen, evenals zijn acties om “honderden mannen en vrouwen te redden van de Gestapo en van de concentratiekampen”, zoals een van die overlevenden, schrijver en regisseur Ernst Neubach, vertelde in een persoonlijke brief aan de Tsjechische president. Eindelijk was hij bevrijd en gezuiverd van elke verdenking van nazisme en oorlogsmisdaden. Bovendien is Skoda Albert Göring dank verschuldigd. Als bekwame zakenman wist hij zelfs de ontbinding van de auto-afdeling van het bedrijf voorkomen! Zo legde hij het uit aan de Amerikaanse onderzoekers in Neurenberg (volgens het National Archives, Washington):

"Op een dag kwam het order binnen om de productie van auto’s een ogenblikkelijk halt toe te roepen. Ik besloot tussenbeide te komen en ging naar Konstantin von Neurath, de toenmalige beschermer van het Tsjechische land, om hem te vertellen dat het onmogelijk was om de export van auto's naar Hongarije en Roemenië te stoppen. Hij volgde mijn advies en de productie werd voortgezet."

Doordat hij zijn achternaam niet wilden afzweren, die hij droeg tot aan zijn dood, werd hij echter afgewezen door de burgermaatschappij en zou hij nooit publiekelijk erkenning krijgen voor de dappere daden tijdens zijn leven. Hij overleed discreet in 1966, op 71-jarige leeftijd, verteerd door alcohol en een depressie. In 2013 werd door de Israëlisch staatsinstelling voor de herdenking van de Joodse slachtoffers van de holocaust Yad Veshem een dossier geopend om hem de eretitel ‘Rechtvaardige onder de Volkeren’ toe te kennen. In 2016 raakte echter bekend dat het zover niet zou komen, omdat zijn daden, hoewel ze formeel waren bewezen en hij echt risico’s had genomen, niet voldeden aan alle criteria van deze hoge onderscheiding, met name bij gebrek aan primaire bronnen…

Meer weten? Het avontuur van Albert Göring wordt beschreven in het boek ‘Thirty Four’ van William Hastings Burke, uitgegeven door Wolfgeist en vertaald in het Duits onder de titel ‘Hermanns Bruder: Wer war Albert Göring?’. Er bestaan ook andere boeken, evenals audio- en videodocumentaires, online, als Video On Demand en als podcast.

Dank aan William Hastings Burke voor zijn kostbare hulp.

* Albert en Hermann waren officieel broers, maar in werkelijkheid zouden ze halfbroers zijn geweest: Albert is waarschijnlijk geboren uit de buitenechtelijke relatie van zijn moeder met ridder von Eppenstein, een zakenman van Joodse origine en beschermeling van de familie Göring.

Bron afbeeldingen Albert Göring: © Elizabeth Göring/Wolfgeist Ltd