Ontcijferd / Zeldzame aardmetalen: nieuwe vindplaatsen

Er worden steeds meer zeldzame aardmetalen gebruikt door de autosector, maar ook in telefoons, in de informatica, in huishoudtoestellen,… China had 90 procent van de markt van deze zeldzame grondstoffen in handen gekregen via prijsdumping. Maar nu de vraag stijgt, volgen ook de prijzen en sinds kort worden nieuwe vindplaatsen (opnieuw) aangeboord in Australië, Brazilië, Burundi, Canada, de Verenigde Staten, Rusland en Zweden. Al heeft China vandaag nog steeds de controle over 30 tot 40 procent van de wereldvoorraad.

Elektrisch en met verbrandingsmotor

Autoconstructeurs gebruiken deze aardmetalen in hun katalysatoren en elektromotoren. Al is dat een veralgemening, want er bestaan ook elektrische auto’s zonder deze materialen. De aardmetalen die de sector gebruikt, of dat nu in EV’s of in klassieke auto’s is, zijn cerium (in de eerste plaats), lanthaan en neodymium. Door hun succes wordt bovendien met beschuldigende vinger gewezen naar deze zeldzame grondstoffen (17 metaalsoorten uit de tabel van Mendeljev).

Ecologische impact

De mijnen worden sinds kort beschuldigd van vele nadelige gevolgen, onder meer op het milieu. Dat klopt inderdaad voor sommige onder hen, maar de grondstoffen die worden gedolven in landen met strenge milieunormen brengen veel minder vervuiling met zich mee. Ook in China rijst steeds meer bewustzijn rond respect voor de normen rond gezondheid en ecologie. In die mate dat de Chinese regering sinds 2016 inspecties uitvoert bij de mijnbedrijven en ze bij overtredingen gaat sanctioneren of zelfs gewoon opdoeken.

Voorraad

Hoewel we ze zeldzaam noemen, zijn deze aardmetalen niet zo schaars. Ze zijn in elk geval veel meer voorradig dan goud of platina. Er is genoeg voor meerdere eeuwen. Dat ze ‘zeldzaam’ heten, komt vooral door hun late ontdekking (eind van de 18^de eeuw) en door het feit dat het vroeger moeilijk was om ze te ontginnen. Vandaag gebruiken we processen in meerdere fases met zuren, chloor, oplossingsmiddelen, selectieve beregening en ontbinding. Soms wordt ook gebruik gemaakt van zuivere oxides. Deze aardmetalen worden bovendien niet alleen gebruikt in auto’s, die trouwens altijd al grootverbruikers zijn geweest van metalen, kunststoffen, leer, koper,…

Andere elementen

De batterijen van elektrische auto’s hebben andere elementen nodig waarvan sommige ook echt zeldzaam zijn, zoals bijvoorbeeld kobalt. Lithium wordt daarentegen enkel als een zeldzaam element gezien in de Verenigde Staten, maar niet elders in de wereld. De voorraad ervan is in elk geval toch beperkt en 70 procent ervan bevindt zich in het Andesgebergte. In het algemeen heeft de bevoorrading in grondstoffen een impact op het leefmilieu en op de CO2-uitstoot nog voor de auto, elektrisch of met verbrandingsmotor, zijn eerste kilometers heeft gereden.

Beterschap op komst?

Er wordt op alternatieven gestudeerd en recyclage zou een deel van de milieuproblematiek kunnen aanpakken. Het uitstellen van de recyclage van de aandrijfbatterijen van auto’s, die potentieel nog tientallen jaren kunnen worden ingezet als bufferbatterij in woningen, kan ook een ecologisch interessante oplossing zijn. Hoe dan ook wordt stilaan vooruitgang geboekt en duiken steeds meer oplossingen op nu gespecialiseerde bedrijven zoals Umicore hun recyclagetechnieken verbeteren en hun capaciteit vergroten.