Opinie / Over de zin en onzin van EV-premies

In Amerika krijg je overheidskorting als je met een lokaal geproduceerde EV rijdt, Noorwegen heeft zijn nationale vloot van olie doen afkicken door royaal met subsidies te strooien en de dumpingprijzen van Chinese merken zijn in hoge mate mogelijk door gouden handdrukken uitgedeeld door deze of gene regeringsvertegenwoordiger. Je begint je zelfs af te vragen of Low Impact Man nog achter het stuur van een batterij-auto zou klimmen zónder de waterval van toegestopt geld…

Over het eindeffect en het ware doel van deze groene toeslag hangt een waas van onduidelijkheid. Doekje voor het bloeden of pasmunt voor een klimaatneutrale mobiliteit? De enige zekerheid is dat de overgang, en het binnenhengelen van het broodnodige Parijse klimaatakkoord, een amper te begroten overheidssteun vergt. Daarbij rijst altijd de vraag of die steun dan goed beredeneerd en juist besteed wordt. 

Vlaanderen versus Wallonië 

Moeten de Waalse automobilisten jaloers zijn op de Vlamingen die hun nieuwe EV met een korting van 5.000 euro op hun oprit mogen parkeren (het zijn er trouwens maar enkele duizenden op een wagenpark van acht miljoen en dus enkel in 2024)? Dat hangt ervan af. Buiten een in nevelen gehuld en overambitieus plan voor één grote lage-emissiezone die zich over het volledige gewest moet uitstrekken, leeft er ten zuiden van de taalgrens geen tastbaar animo om de stekker in het stopcontact te steken.

De EV is een bedrijfswagenzaak, zelf óók al een Vlaamse affaire. Maar dat is net de reden waarom die Vlaamse premie er kwam: ze moet niet de verdiener uit de middenklasse, maar de man of vrouw uit de straat aan zijn eerste batterijwagen helpen. Om de hoek van diezelfde straat komt het zogenoemde mattheuseffect loeren, namelijk dat de overheid net die particuliere EV-koper sponsort die eerder vroeg dan laat toch al eentje op de bil ging slaan. Waarbij de premie niet meer het noodzakelijke duwtje in de rug wordt, maar gewoon de officiële kwijtschelding van een oncomfortabele onderhandeling in de showroom. 

Vlaanderen versus de rest van Europa

In sommige delen van Europa zit de premieverlening al in een volgende fase. De Franse en Italiaanse regeringen rollen ze uit om de armste laag van de bevolking te laten kennismaken met de wisselende geneugten van een zich ontwikkelende laadinfrastructuur. Met een sociale sturing via de bonus op tweedehands-EV’s heeft Vlaanderen daar al een stukje op geanticipeerd, maar voor een verkiezingsjaar blijft het in het hele land verder angstvallig stil rond het mogelijke hefboomeffect van een premie voor de basis van de maatschappij. Het is maar dat de klimaatzaak er een van iedereen is, waarbij het geen kwaad kan om dan ook iedereen te betrekken.

In Duitsland blijkt dan weer dat kortingen niet de enige weg naar democratisering zijn. Het Hooggerechtshof aldaar heeft de regering geamputeerd van haar armslag voor premies: geen Duitser krijgt nog een jota. En plotseling blijkt dan wél te kunnen wat tot dan altijd werd afgewimpeld als ‘marktverstorende braderie’: Volkswagen verlaagt de prijzen van zijn volledige elektrische familie – dat “ging het nooit doen” – en Tesla zwaait vervolgens met een afslag tot duizenden euro’s om zich de kaas niet van het brood te laten roven. Zou het dan toch zo zijn dat, ondanks alle goede voornemens, premies vooral de kas van autofabrikanten spijzen?