Nostalgie / Wist je nog? Dat Saab begon als vliegtuigbouwer?

Europa keek bang naar de spectaculaire opkomst van de Duitse Nationaal-Socialisten, geleid door rijkskanselier Adolf Hitler. De dreiging van een nieuwe oorlog zette Noorwegen aan tot de uitbouw van een moderne luchtmacht, wat in 1937 leidde tot de oprichting van de Svenska Aeroplan Aktiebolaget of kortweg SAAB. Er werd een fabriek neergepoot in Trollhättan en in de zomer van 1938 startte de productie.

Ze bouwden bommenwerpers en jachtvliegtuigen, onder licentie van onder meer Junker en Grummer. Met de hulp van Amerikaanse ingenieurs ontwikkelden ze hun eerste eigen toestel. De eenmotorige SAAB B17 was een verkenningsvliegtuig en vloog voor het eerst in 1940, tijdens de Tweede Oorlog zouden er 325 exemplaren geassembleerd worden. Hoewel ze omsingeld waren door Nazi-bondgenoot Finland en door de bezette Nazi-gebieden Denemarken en Noorwegen, bleef Noorwegen neutraal tijdens WO II.

Wanneer de einde van de oorlog in zicht komt, vallen de militaire orders snel terug en ziet SAAB zich genoodzaakt te diversifiëren. Er worden verschillende pistes onderzocht, gaande van prefabhuizen tot koelkasten en inbouwkeukens. De aerodynamische knowhow die de Zweedse vliegtuigbouwer intussen vergaard haad, duwt SAAB uiteindelijk in de richting van de auto. In 1944 krijgt vliegtuigingenieur Gunnar Ljungström de taak om een betaalbare personenwagen voor de Zweedse middenklasse te ontwerpen. Ljungström krijgt een budget van 200.000 kronen en een team van 15 ingenieurs, waarvan er slechts twee een rijbewijs blijken te hebben.

Door de wind

Voor de (voorwiel)aandrijving dient de tweecilinder-tweektaktmotor van DKW als voorbeeld, want die heeft weinig bewegende delen, is makkelijk om te onderhouden en start makkelijk bij koude temperaturen. Ook de uitstekende verhouding tussen gewicht en vermogen blijkt een pluspunt, vooral omdat SAAB voor een moderne monocoqueconstructie opteert. De vering maakt gebruik van torsiestaven aan de voor- en achterzijde.

Het ontwerp van de personenwagen komt in handen van Sixten Sason, een industriële ontwerper die naam gemaakt had bij Electrolux, Hasselblad en Husqvarna. Hij ging voor een zelfdragend koetswerk met een geperfectioneerde aerodynamica, geïnspireerd door de vliegtuigen. De luchtweerstandscoëfficiënt bedraagt slechts 0,32. Dat prototype heeft nog geslopen wielkasten aan de voorkant, een ontwerp dat al gauw geschrapt wordt omdat er zich modder ophoopt.

In 1947 is de SAAB 92 klaar. De wagen wordt uitstekend ontvangen door de pers, die vooral de dynamische kwaliteiten prijzen. Toch duurt het nog tot januari 1950 vooraleer de eerste exemplaren daadwerkelijk geleverd kunnen worden, vooral omdat de broodnodige levering van staal en andere metaalsoorten vertraging oploopt. Die uiteindelijke productieversie heeft intussen een heleboel evoluties ondergaan, maar blijft de basisprincipes van het merk wel trouw: voorwielaandrijving en veiligheid.

SAAB wordt Saab

In 1969 fuseert SAAB met de Zweedse vrachtwagenconstructeur Scania en in 1990 wordt de autodivisie geplitst van de vliegtuigbouw. Sindsdien schrijven we het merk met kleine letters en hebben we het over Saab Automobile en Saab SA. Ze gaan verder als twee volledig onafhankelijke entiteiten. Na omzwervingen bij General Motors, geflirt met Koenigsegg en een overname door Spyker gaat Saab Automobiles in 2011 failliet.

Het jaar daarop maakt de Zweedse autoconstructeur een doorstart als National Electric Vehicle Sweden (NEVS). Maar de merknaam Saab mag niet meer gebruikt worden, die wordt enkel eigendom van de vliegtuigproducent Saab AB.