Juridisch / Zone 30: reactie van meester Emsix-Mestreit

Kan deze milde uitspraak de invoering van bepaalde zones 30 in het land (Brussel, Wallonië en Vlaanderen) in twijfel trekken?

Wetgevers op verschillende machtsniveaus, en de autoriteiten in het algemeen, zullen blijven doen wat zij nodig achten. Niets kan de invoering van nog andere algemene zones 30 verhinderen, zoals die sinds 1 januari 2021 in het Brussels Gewest. De vernieuwende en gedurfde beslissing van een Brusselse politierechter verandert daar niets aan, toch niet in principe.

Maar aan de andere kan zijn het de politierechters die beslissen, zonder dat de autoriteiten tussenbeide kunnen komen. Met andere woorden, de bestraffing voor het niet naleven van een snelheidslimiet (binnen of buiten de zone 30) behoort toe aan het strafrecht, en wanneer de overtreding de rempel van 31 km/u (gecorrigeerd) overschrijdt, is het de territoriaal bevoegde politierechtbank die beslist over het opleggen van sancties.

Dus als een Brusselse politierechter van oordeel is dat de veralgemening van de zone 30 over heel het gewest misbruik inhoudt, zal hij aan het einde van het strafproces beslissen om geen tijdelijke ontneming van het rijrecht op te leggen, door gebruik te maken van deze mogelijkheid die de (federale) wet hem toekent, zolang de verschillende concrete parameters van het dossier het toelaten.

Meer in het algemeen zal de impact van de uitspraken verschillen van politierechtbank tot politierechtbank, want ze zijn niet allemaal even streng. In hetzelfde opzicht zal het binnen elk tribunaal afhangen welke rechter beslist over een bepaalde zaak. Ze hebben elk hun eigen gevoeligheid, waardoor hun mening (en daarmee hun jurisprudentie) soms sterk uiteen loopt.

Voor Brussel 30 argumenteren de autoriteiten dat de limiet van 30 km/u bij decreet in de wegcode zit verankerd, terwijl de door dit vonnis ondermijnde regelgeving gemeentelijk werd opgelegd door Schaarbeek, wat alles zou veranderen. Denkt u dat dit argument kan verhinderen dat deze beslissing een precedent schept? Of net integendeel, kan dit vonnis dat u heeft gekregen net deze algemene zone 30 in twijfel trekken?

Het paradigma is sindsdien verschoven, aangezien er in het Brussels gewest 30 km/u de regel is, met uitzonderingen aan 50 of 70 km/u. De wegcode aanpassen is inderdaad een gewestelijke bevoegdheid geworden, wat maakt dat de Brusselse autoriteiten doen wat zij nodig achten. Toch lijkt mij dit argument, dat door Brussels minister-president Vervoort werd aangehaald voor meneer Vrebos deze zondag, juridisch gezien echter een beetje tekortschieten. Want, zoals gezegd, zijn het de rechters die uiteindelijk beslissen.

Concreter ontwikkelde politierechter Lionel Van Damme, in zijn uitspraak van 07/10/2020 waarover we het hebben, een robuust argument dat, volgens mij, niet in moeilijkheden kan worden gebracht door het feit dat de wegcode een gewestelijke bevoegdheid is geworden. Ik kan niet voor hem spreken, maar ik ben ervan overtuigd dat rechter Van Damme maar één doel heeft: een maximale verkeersveiligheid.

Enerzijds acht hij het misbruik om een zone 30 op te leggen in een brede verkeersader waar er geen enkel specifiek gevaar is (bijvoorbeeld de aanwezigheid van een school). Anderzijds beroept deze rechter zich op het feit dat "de verkeersveiligheidsinstanties [in verschillende Europese landen, niet enkel Vias, nvdr.] al jaren benadrukken dat een snelheidslimiet op zich niet voldoende is om een verkeersveiligheid te bekomen, maar dat hij moet gepaard gaan met een concrete inrichting van de infrastructuur". En rechter Van Damme betreurde het dat Schaarbeek "had besloten om de overgrote meerderheid van zijn lokale wegen binnen een zone 30 te plaatsen, op een onjuiste manier zonder rekening te houden met de concrete situaties van elke verkeersader". Impliciet stelt hij hier het pragmatisme boven de ideologie.

Zijn redenering voor Schaarbeek zal ongetwijfeld ook gelden voor het hele Brussels Gewest. Ik zou zelfs nog een stap verder willen gaan: het Brussels Gewest mag zoveel ageren als het wil, het zal het parket als onafhankelijke macht zijn die stelling zal moeten nemen bij toekomstige beslissingen in de zaak. Ter herinnering: de procureur achtte het niet nodig om in beroep te gaan tegen het vonnis van 07/10/2020. De Brusselse gewestregering heeft geen enkele controle over het parket. Kortom: de zone 30 zal blijven bestaan, maar in het geval van grote snelheidsovertredingen, zullen de politierechters het laatste woord hebben over de straffen.

Meer in het algemeen zorgt de regionalisering van bepaalde competenties op het gebied van de wegcode voor dubbelzinnige situaties waarbij dezelfde verkeersborden F1a/F1b en F3a/F3b niet langer dezelfde betekenis hebben binnen het nationaal grondgebied, gezien de verschillende snelheidsbeperkingen per gewest (30/50 en 70/90). Vooral bij buitenlandse chauffeurs kan dit voor verwarring zorgen. Wat denkt u?

Het was perfect te voorzien dat de regionalisatie van bepaalde zaken binnen de verkeerswetgeving problemen zou veroorzaken zoals die die jullie opmerken, maar helaas houden dit soort concrete details de politieke wereld niet tegen. Automobilisten zullen bijzonder waakzaam moeten zijn wanneer ze van het ene gewest naar het andere rijden, wat verre van vanzelfsprekend is, vooral in de rand rond Brussel. De autoriteiten zullen hierop antwoorden dat iedereen alert moet zijn voor de borden die aangeven dat je een ander gewest binnenrijdt, terwijl tegelijk iedereen geacht wordt de wet te kennen...

Vooral buitenlandse chauffeurs zullen hiermee risico lopen in de fout te gaan, en ook dit punt wordt benadrukt in de uitspraak van politierechter Van Damme: "Men mag niet vergeten dat Brussel een hoofdrol speelt op Europees en op nationaal vlak, en een aanzienlijk aantal buitenlandse chauffeurs bevat. Door op een foutieve manier te beslissen een beperking van 30 km/u op te leggen, dat wil zeggen via verkeersborden waarvan men de goede zichtbaarheid kan betwijfelen met betrekking tot hun omvang, kan men zich afvragen wat de bedoelingen zijn van de wegbeheerder". Ook hier behoudt zijn argument zijn relevantie voor het hele gewest, en niet alleen voor de gemeente Schaarbeek.

Olivier Emsix-Mestreit is advocaat gespecialiseerd in verkeersrecht.

Lees ons artikel over de uitspraak en de implicaties ervan.