Nostalgie / Vintage - Opel Manta (1970), de kleine Camaro

Januari 1969: Ford stelt op het salon van Brussel zijn Capri voor, een knap gelijnde fastbackcoupé met een brede waaier aan vier- en zescilindermotoren en al even uitgebreide personaliseringsmogelijkheden. Een historisch moment, want vaak gezien als de geboorte van een nieuw autogenre: een coupé voor Jan Modaal, die er vooral snel moest uitzien. Een Europese pony car als het ware, een concept dat Ford vijf jaar eerder had geïntroduceerd in Amerika, met de lancering van de Mustang.

>>> Dit artikel werd geschreven door Stany Meurer en verscheen in zijn complete versie in AutoGids 1077.

De eerlijkheid gebiedt ons te zeggen dat Fiat in werkelijkheid nog twee jaar eerder was met zijn 124 Sport Coupé – dat was in feite de eerste betaalbare coupé in Europa. Al was het lijnenspel van de Italiaan tegelijk ook wel wat braver en minder suggestief dan dat van de Capri.

Grote concurrentie

In Amerika heetten dé grote uitdagers van de Mustang op dat moment Chevrolet Camaro en Pontiac Firebird, en ook zijn Europese evenknie zou al snel tegengas krijgen uit de stal van General Motors... zij het nog niet meteen: pas in september 1970 – dus bijna twee jaar na zijn Ford-rivaal – stelde Opel zijn Manta voor. Opel had op dat ogenblik best wel wat sportief materiaal in de rangen, van een Kadett Rallye (1.9 van 90 pk) over de Rekord Sprint (1.9 van 106 pk) tot de Commodore GS (2.5 van 130 pk), maar niets dat in staat was om de Capri van antwoord te dienen.

De naam Manta verwijst naar de mantarog, een soort die bekendstaat voor zijn snelheid: tot wel 24 km/u, snel genoeg om de meeste roofdieren van de zee te vlug af te zijn. In die tijd hadden ze bij GM een echte fascinatie met dit soort kraakbeenvissen – niet voor niets heette de Corvette uit die tijd Stingray of ‘stekelrog’.

Alleen vierpitters

In eerste instantie bood Opel de Manta aan met twee motoren en drie vermogensniveaus. Om te beginnen was er de 1.6, waarvan de instapversie (1600) een gezapige 68 pk ontwikkelde. Van diezelfde 1600 bestond ook een S-variant met 80 pk, die al beter aansloot bij de snelle looks van deze coupé. Maar de sportieve bestuurder ging toch vooral voor de 1900S van 90 pk, een viercilinder die ook al het mooie weer maakte in de Kadett Rallye, de Ascona... en de GT. In 1972 kwamen daar nog andere krachtbronnen bij, waaronder een erg bezadigde 1200 van 60 pk, die de Engelse uitdrukking ‘all show but no go’ alle eer aandeed. Aan de andere kant van het vermogensspectrum maakte de wereld in 1974 kennis met de snelle GT/E, waarvan de 1,9-liter dankzij inspuiting 105 pk sterk was.

Toch was ook dat nog altijd maar pover om het te kunnen opnemen tegen de Ford Capri, die ook met zescilinders verkrijgbaar was. Oorspronkelijk koesterde Opel nochtans eveneens plannen om in zijn coupé een zes-in-lijn aan te bieden – meer bepaald de 2,5-liter uit de Commodore, met 115 of 130 pk. Het kwam zelfs tot rijdende prototypes, maar om allerlei redenen (vooral financiële) werd dat idee weer opgeborgen.

Vertrouwde basis

Onder dat originele koetswerk verborg de Manta A, zoals deze eerste generatie achteraf werd gedoopt, een erg klassieke technische basis. Zo droeg hij zijn motor overlangs voorin en dreef hij zijn achterwielen aan via een handgeschakelde vierversnellingsbak, of via de drietrapsautomaat die al vrij snel na de lancering aan de catalogus werd toegevoegd. De sportievere SR-uitvoering kon echter standaard rekenen op een extraatje dat op dit prijsniveau een echte zeldzaamheid was: een zelfsperrend differentieel op de achteras. Eentje dat niet zo radicaal was afgesteld weliswaar, maar toch met een duidelijke meerwaarde bij een sportieve rijstijl.

Klassiek was ook de ophangingsarchitectuur, met vooraan dubbele trapeziums en schroefveren en achteraan een starre as (die gelukkig wel behoorlijk goed geleid was). Voor zijn vertragingen vertrouwde de Manta op volle schijven vooraan en trommels achteraan. Het rempedaal was al bekrachtigd, het stuur niet – ook niet als optie. Dat klinkt vandaag misschien allemaal een beetje meelijwekkend voor een coupé, maar feit is dat het toentertijd gewoon de norm was. Rivalen als de Ford Capri, Toyota Celica of Fiat 124 Sport Coupé waren technisch even ouderwets, behalve dat die laatste ook achteraan remschijven had.

Deutsche Qualität

Deze seventiescoupé dateert nog uit een tijd waarin ‘Duitse kwaliteit’ geen loze marketingkreet was. Oké, het koetswerk van deze Manta was bijzonder roestgevoelig, maar welke auto uit die tijd was daar wél immuun voor? In elk geval maken de afwerkings- en assemblagekwaliteit in het interieur van de Manta indruk, ook vandaag nog, vijftig jaar na datum. De instrumentencluster is perfect leesbaar, de ergonomie is nagenoeg onberispelijk en de stoelbekleding in ‘echt imitatieleder’ (stoffen stoelen zijn veel zeldzamer in een Manta A) lijkt de tand des tijds goed te doorstaan. Dat deze Opel intussen al een halve eeuw jong is, merk je nog het meest aan de vorm van de stoelen, die dichter aanleunen bij een campingstoel dan bij een racekuipje. Tenzij het om een GT/E gaat, want die was standaard voorzien van Recaro-zitmeubilair. En van de uitgebreide en complete instrumenten uit de sportieve SR-uitvoering.

Welke motor er ook in de neus ligt, naar hedendaagse normen is een Manta allesbehalve een scheurijzer – zelfs de GT/E niet. Maar je moet alles in zijn context zien: halverwege de jaren 70 noemen auto’s als de Autobianchi A112 Abarth, Peugeot 104 ZS of Renault 5 TS zichzelf al ‘sportief’ omdat ze 65 à 70 pk ontwikkelden. Bovendien maakt de homogene, gezonde en geslaagde wegligging veel goed – de Manta bewijst dat je met de juiste afstelling ook met ouderwetse techniek flink wat rijplezier kunt beleven. Met een speciale vermelding voor het nauwkeurige stuur, de uiterst communicatieve versnellingspook en de remmen, die bij normaal gebruik volstaan. Als je er echt zwaar tegenaan gaat, is dat natuurlijk wat anders: dan krijgen de schijven vooraan snel last van fading en beginnen de oververhitte trommels achteraan te schokken. Kortom, wie echt aandringt, merkt dat de overgave nabij is.

De Opel Manta A, een model dat historisch belangrijker is dan je op het eerste gezicht zou kunnen denken, is in feit een ideale auto voor de beginnende verzamelaar: hij is eenvoudig en makkelijk te restaureren, goedkoop te onderhouden en betrouwbaar. Alleen is een niet-verprutst exemplaar zeldzaam, en dat vertaalt zich in de prijzen. Reken tussen 13.000 en 18.000 euro voor een Manta in topstaat, en de gegeerde GT/E-versies zitten daar zelfs nog vlot boven.

Fijne neus

De Manta A heeft vanuit elke hoek wel zijn charme, maar misschien zijn meest geslaagde kant is toch de voorpartij, met dat fijne radiatorrooster, waarin centraal het Blitz-logo prijkt, en aan weerszijden telkens twee ronde koplampen. Erg geslaagd, en dat is ook de huidige top van Opel niet ontgaan, want zij hebben zich op de grille van deze Manta geïnspireerd voor de nieuwe neus van het merk, die Vizor werd gedoopt.

Dat ‘vizier’ wordt gekenmerkt door een zwarte strook, die voor de versies met verbrandingsmotor open en bij de elektrische modellen gesloten is, en waarin zowel de ledkoplampen als de componenten voor de semiautonome rijfuncties (sensoren, radar, camera’s, enzovoort) een plek kregen. De Vizor-neus zagen we voor het eerst op de conceptcar GT X Experimental, die ook nog andere elementen van de Manta overnam, zoals de plaats van zijn merklogo of de opvallende naad in de motorkap. Intussen heeft die GT X Experimental een productieafgeleide gekregen in de vorm van de Mokka, maar de Vizor-neus is ook al te zien op de gefacelifte Crossland.